Page 137 - kpiebook65020

98

รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”

โดยสรุป การวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายเป็นทั้งเครื่องมือ (tool) และกระบวนการ
142
ในการตัดสินใจ (decision process) ส าหรับหน่วยงานของรัฐในกระบวนการจัดท าร่างกฎหมาย RIA เป็น
เครื่องมือในการเก็บข้อมูล ศึกษาข้อเท็จจริง เรียบเรียงล าดับการคิดวิเคราะห์ และคาดการณ์ผลที่จะเกิดขึ้นใน
อนาคตอย่างเป็นระบบโดยการตั้งค าถามว่าปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคมนั้น รัฐจ าเป็นต้องแทรกแซงจริงหรือไม่ รัฐมี

ทางเลือกใดบ้างในการช่วยแก้ไขปัญหา และหากจ าเป็นต้องใช้กฎหมาย จะมีต้นทุน เกิดประโยชน์ และสร้าง
ผลกระทบอย่างไรบ้างการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายอย่างครบถ้วนและรอบด้านจะต้อง
ผ่านการพูดคุย แลกเปลี่ยนความรู้ และพัฒนาความเข้าใจหว่างหน่วยงานของรัฐและผู้ที่เกี่ยวข้องจากฝ่ายต่าง

ๆ ในอีกมุมมองหนึ่ง RIA จึงเป็นกระบวนการในการตัดสินใจของรัฐ ซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานของข้อมูลและ
ข้อเท็จจริง เพื่อให้ได้มาซึ่งกฎหมายที่มีคุณภาพและตรงกับความต้องการของสังคม ดังนั้น หัวใจที่ส าคัญที่สุด
143
ของกระบวนการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายจึงไม่ได้อยู่ที่ความแม่นย าของการค านวณ
แต่อยู่ที่กระบวนการล าดับการคิดวิเคราะห์ การตั้งค าถาม ก าหนดสภาพปัญหาตั้งต้นที่ถูกต้องและตรงกับความ
เป็นจริง การมีส่วนร่วมในการแสดงความเห็นและแลกเปลี่ยนความรู้ของผู้ที่เกี่ยวข้อง การท าความเข้าใจถึง

ความเชื่อมโยงกันระหว่างเหตุและผลที่อาจเกิดขึ้น และการด าเนินการในทุกขั้นตอนอย่างเปิดเผยและโปร่งใส

144
2.6 การตรวจสอบเนื้อหาในการตรากฎหมายของประเทศไทย

การร่างกฎหมาย คือ การสร้างกฎเกณฑ์ กติกา วิธีการ หรือเงื่อนไข ที่จะใช้ทั่วไปในสังคมและจะต้อง
ใช้กับทุกคนในสังคม ขึ้นมาเป็นเอกสารที่จะต้องสื่อความหมายของกฎเกณฑ์ กติกาที่สร้างขึ้นนั้นไปยังสังคมให้
145
ได้ การตรวจสอบเนื้อหาของร่างกฎหมายจึงเป็นขั้นตอนส าคัญที่มีวัตถุประสงค์เพื่อให้เนื้อหาของร่าง
กฎหมายที่จัดท าขึ้นนั้นจะต้องสอดคล้องกับหลักการทั่วไปในทางกฎหมาย และสอดคล้องกับความต้องการของ
สังคม หลักการทั่วไปในทางกฎหมายล้วนเป็นหลักการที่นักกฎหมายคุ้นเคยดีอยู่แล้ว เช่น หลักธรรมาภิบาล
หลักนิติธรรม (Rule of Law) หลักการแบ่งแยกอ านาจ รวมถึงหลักความได้สัดส่วน (Proportionality) แต่
การจัดท าร่างกฎหมายที่มีเนื้อหาสอดคล้องกับความต้องการของสังคมนั้น การตรวจสอบเนื้อหาของกฎหมาย

ในมุมมองนี้ จะต้องประเมินไปถึงผลดีผลเสียของมาตรการในกฎหมาย ความเหมาะสมต่อสภาพการณ์ และ
ค านึงถึงความสามารถของมาตรการในการบรรลุวัตถุประสงค์ของกฎหมาย การตรวจสอบเนื้อหาของร่าง

2. ค าแนะน าของคณะกรรมการพัฒนากฎหมาย เรื่อง การใช้ระบบคณะกรรมการในกฎหมาย พ.ศ. 2562
https://www.krisdika .go.th/librarian/get?sysid=849185&ext=pdf
3. ค าแนะน าของคณะกรรมการพัฒนากฎหมาย เรื่อง การก าหนดโทษอาญาในกฎหมาย พ.ศ. 2562
https://www.krisdika.go.th /librarian/get?sysid=849187&ext=pdf
142
เดือนเด่น นิคมบริรักษ์ วีรวัลย์ ไพบูลย์จิตต์อารี และณัฏฐณิชา เลอฟิลิแบร์ต, “การวิเคราะห์ผลกระทบในการออก
กฎหมาย (Regulatory Impact Analysis),” (รายงานการวิจัยเสนอต่อสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) โดยทุน
สนับสนุนจากส านักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, 2557).
143 ส านักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, “ค าอธิบายสาระส าคัญของพระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการ
ประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562,” (2563).
144
ข้อมูลในหัวข้อนี้ได้รับความอนุเคราะห์จากนางสาวใจใส วงส์พิเชษฐ นักกฎหมายกฤษฎีกา กองพัฒนากฎหมาย ส านักงาน
คณะกรรมการกฤษฎีกา
145
มีชัย ฤชุพันธุ์, “แนวความคิดและข้อสังเกตในการร่างกฎหมาย,” ใน ค าบรรยายพิเศษ, จัดโดยคณะนิติศาสตร์
มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์, 2541: น. 1-2.