Page 193 - kpi20858
P. 193
150
ที่หล่อพระบรมรูป เพื่อตรวจสอบถึงความพร้อมทั้งด้านอุปกรณ์และเครื่องมือ เมื่อพิจารณาเห็นควร
ให้ห้างใดได้รับท า ให้เสนอราคาต่อราชทูต และสั่งห้างอิสตเอเชียติกให้ส่งพระบรมรูปไปห้างนั้น
ครั้งนี้มีห้างติดต่อเสนอราคาการหล่อพระบรมรูปถึง 4 ห้างด้วยกัน โดยเสนอราคาการหล่อที่ 7,500
บาท 8,500 บาท 9,900 บาท และ 11,000 บาท ระหว่างขั้นตอนการหล่อพระบรมรูป นายเฟโรจีได้
ไปต่อตั้งพระบรมรูปขึ้นให้เรียบร้อยเพื่อเป็นตัวอย่าง จากนั้นเมื่อห้างท าหุ่นขี้ผึ้งเสร็จนายเฟโรจีได้
เข้าตรวจความเรียบร้อย เพื่อมิให้มีข้อบกพร่องผิดพลาด ภายหลังจากพระบรมรูปแล้วเสร็จจึงขอ
ค าสั่งให้ส่งกลับมาติดตั้งยังพระนคร
สถานที่ประดิษฐานพระบรมรูปนั้น มีการจัดเตรียมไปพร้อมกับการหล่อพระบรมรูปที่ประเทศ
อิตาลี มีการสร้างฐานและลับแลหลังพระบรมรูปปฐมบรมราชานุสรณ์รอไว้ พร้อมทั้งด าเนินการ
ออกแบบสร้างค าจารึกไว้ที่ฐานและลับแลด้วย ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระบรม
ราชโองการโปรดเกล้าฯ ได้มอบหมายให้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพ
ด าเนินการในเรื่องนี้
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการให้สมเด็จพระเจ้าบรม
วงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพ ทรงเรียบเรียงค าจารึกที่เสาสะพานทั้งสองฝั่ง จารึกที่
ลับแลหลังพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และจารึกที่ฐานพระบรมรูป
เมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพทรงร่างค าจารึกแล้ว ได้ถวาย
ต้นร่างไปยังสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯกรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ผู้ทรงอ านวย
การสร้างปฐมบรมราชานุสรณ์ ตลอดจนการออกแบบตกแต่งอื่น ๆ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์
เธอ เจ้าฟ้าฯกรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้ทรงวางรูปและปรับบรรทัดหนังสือ ส าหรับจารึก
ที่ลับแลหลังพระบรมรูปนั้น ทรงน าพระราชด าริเดิมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวมาใช้ กล่าวคือ ได้ทรงพระราชด าริให้ท าค าจารึกที่ฐานพระบรมรูปทรงม้า โดยวิธี
เรียงความ แบ่งท าตัวอักษรเป็น ๒ ขนาดคือ ตัวใหญ่ปนกับตัวเล็ก ตามที่ทรงพระราชด าริ
เช่นนั้น ด้วยหวังพระราชหฤทัยว่าตัวใหญ่ให้อ่านไกล ถ้าอ่านเฉพาะตัวใหญ่จะได้ความโดย
ย่อ เมื่อเข้าใกล้อ่านทั้งตัวใหญ่และเล็กก็จะได้ความพิสดาร
ต่อมาสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพ ได้น าร่างค าจารึกที่
ปรับรูปบรรทัดและตัวอักษรแล้วขึ้นทุนเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ขณะนั้นเป็นเวลาที่เสด็จประพาสอเมริกา สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯกรมพระนคร
สวรรค์วรพินิต ผู้ส าเร็จราชการรักษาพระนคร จึงได้น าร่างจารึกนี้เข้าเสนอต่อที่ประชุม
อภิรัฐมนตรีวันที่ ๓ กันยายนพ. ศ. ๒๔๗๔ เมื่อที่ประชุมพิจารณาตกลงให้ด าเนินการได้แล้ว
