Page 248 - kpiebook65020
P. 248
209
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”
จะต้องด าเนินการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายนั้น ประกอบด้วย พระราชบัญญัติประกอบ
รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ และประมวลกฎหมาย รวมถึง “กฎ” ตามกฎหมายว่าด้วยวิธีปฏิบัติราชการทาง
ปกครอง ที่มีผลให้เกิดภาระแก่ประชาชน หรือการไม่ปฏิบัติตามจะมีผลให้ต้องได้รับโทษหรือเสียสิทธิ หรือ
กระทบต่อสถานะของบุคคล
นอกจากนี้ ก่อนการตรากฎหมายใดเพื่อบังคับใช้กับประชาชน หน่วยงานของรัฐจะต้องจัดให้มีการรับ
ฟังความคิดเห็นจากผู้ที่เกี่ยวข้องกับร่างกฎหมายนั้น โดยให้หน่วยงานของรัฐด าเนินการรับฟังความคิดเห็นผ่าน
4
5
ระบบกลางหรือวิธีการอื่น โดยจะต้องน าหลักการหรือประเด็นส าคัญของร่างกฎหมายไปรับฟังความคิดเห็น
และต้องจัดท าสรุปผลการรับฟังความคิดเห็นและน าผลการรับฟังความคิดเห็นไปประกอบการวิเคราะห์
6
ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายและการจัดท าร่างกฎหมาย
ยิ่งไปกว่านั้น หน่วยงานของรัฐจะต้องด าเนินการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายอย่าง
รอบด้านและเป็นระบบ โดยให้น าผลการรับฟังความคิดเห็นมาประกอบการพิจารณาวิเคราะห์ผลกระทบด้วย
เมื่อด าเนินการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายแล้ว ให้จัดท าเป็นรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบ
ที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายตาม “แนวทางการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย”ที่คณะกรรมการ
พัฒนากฎหมายก าหนดขึ้น โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี โดยใช้ “แบบรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบ
ที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย” ตามที่ก าหนดในแนวทางการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย
ดังกล่าว
ประเด็นเรื่องการตรวจสอบเนื้อหาในการตรากฎหมายของประเทศไทยนั้น มาตรา 5 แห่ง
พระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562
ก าหนดให้หน่วยงานของรัฐที่จะเสนอร่างกฎหมายต้องจัดท าและตรวจสอบเนื้อหาของร่างกฎหมายให้
สอดคล้องกับหลักเกณฑ์ 5 ประการ ได้แก่ (1) ร่างกฎหมายต้องสอดคล้องกับหลักการทั่วไปในการตรา
กฎหมาย (2) ร่างกฎหมายต้องก าหนดให้มีการใช้ระบบอนุญาตเฉพาะกรณีที่จ าเป็น (3) ร่างกฎหมายต้อง
ก าหนดให้มีการใช้ระบบคณะกรรมการเฉพาะกรณีที่จ าเป็น (4) ร่างกฎหมายต้องก าหนดหลักเกณฑ์การใช้
ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ของรัฐและระยะเวลาในการด าเนินการตามขั้นตอนต่าง ๆ ที่บัญญัติไว้ในร่างกฎหมายนั้น
ให้ชัดเจน (5) ร่างกฎหมายต้องสอดคล้องกับหลักเกณฑ์การก าหนดโทษอาญาอีกด้วย ซึ่งเป็นการผสมผสาน
มุมมองการตรวจพิจารณาร่างกฎหมายผ่านทางด้านการบริหารจัดการภาครัฐและทางนิติศาสตร์ เพื่อให้
หน่วยงานได้มีโอกาสทบทวนและไตร่ตรองถึงประสิทธิภาพของมาตรการที่ตนเลือก ผลที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้
มาตรการดังกล่าว ประกอบกับความชอบด้วยกฎหมายในการเลือกใช้มาตรการนั้น
ประเด็นสุดท้ายในการส ารวจองค์ความรู้ คือ รายงานการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจาก
กฎหมาย (การจัดท า Checklist) ซึ่งเป็นตาม“แบบรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย”
แนบท้าย “แนวทางการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย” ที่คณะกรรมการพัฒนากฎหมาย
ประกาศโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี ประกอบด้วยองค์ประกอบส าคัญ 2 ส่วน กล่าวคือ ส่วนแรก เป็น
4
มาตรา 13 พระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562
5
มาตรา 14 วรรคหนึ่ง พระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562
6
มาตรา 16 พระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562
