Page 246 - kpiebook65020
P. 246
207
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”
บทที่ 5
บทสรุป
การวิเคราะห์ผลกระทบของการตรากฎหมายตามหลักการของมาตรา 77 ของรัฐธรรมนูญแห่ง
ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และพระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผล
สัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562 ถือเป็นเรื่องใหม่ส าหรับประเทศไทยซึ่งยังขาดองค์ความรู้และประสบการณ์ใน
เรื่องดังกล่าว ส านักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตย สถาบันพระปกเกล้า จึงได้มอบหมายให้ส านักงานศูนย์วิจัยและ
ให้ค าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จัดท าโครงการ “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความ
จ าเป็นในการตรากฎหมาย” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับการด าเนินการตรวจสอบความ
จ าเป็นและวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย และน ามาจัดท าเป็นกรณีศึกษาและสื่อการเรียนการ
สอนตามหลักสูตรวุฒิบัตรการวิเคราะห์การตรากฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย และพัฒนาเป็น
คู่มือส าหรับผู้ที่ต้องการจัดท าหรือปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย
เพื่อให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของโครงการศึกษาวิจัยดังกล่าว คณะที่ปรึกษาจึงได้ด าเนินการ
ศึกษาวิจัยเรื่องดังกล่าวใน 3 ส่วน ได้แก่ (1) ส ารวจองค์ความรู้และทบทวนบทเรียนการด าเนินการตรวจสอบ
ความจ าเป็นและวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายของประเทศต่าง ๆ (2) น าองค์ความรู้ที่ได้จาก
ส่วนที่ (1) มาจัดท าเป็นกรณีศึกษาและสื่อการเรียนการสอนโดยทดลองใช้ในหลักสูตรวุฒิบัตรการวิเคราะห์การ
ตรากฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมายของส านักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตย สถาบัน
พระปกเกล้า (3) น าองค์ความรู้ที่ได้และผลการศึกษาจากการทดลองใช้กรณีศึกษาและสื่อการเรียนการสอน
ดังกล่าวข้างต้นมาพัฒนาเป็นคู่มือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย
การศึกษาวิจัยส่วนแรกเป็นการส ารวจองค์ความรู้และทบทวนบทเรียนการด าเนินการตรวจสอบความ
จ าเป็นและวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายนั้น คณะที่ปรึกษาได้ค้นคว้า ศึกษา และทบทวน
วรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบความจ าเป็นและวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายใน
ประเด็นต่าง ๆ ที่ส าคัญ ได้แก่
ประเด็นเรื่องข้อความคิดพื้นว่าด้วยการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายและการวิเคราะห์
ผลกระทบร่างกฎหมาย จากผลการศึกษาพบว่า การวิเคราะห์ผลกระทบในการตรากฎหมาย (Regulatory
Impact Assessment: RIA) คือ กระบวนการวิเคราะห์ถึงประสิทธิภาพและความคุ้มทุนในการออกกฎ โดย
เป็นเครื่องมือที่ช่วยในการตัดสินใจอย่างเป็นระบบถึงประสิทธิภาพและความจ าเป็นในการออกกฎ โดยมี
ขั้นตอนพื้นฐานที่นานาประเทศใช้ร่วมกันจ านวน 6 ขั้นตอนส าคัญ กล่าวคือ (1) การก าหนดปัญหา (2) ก าหนด
วัตถุประสงค์ (3) ก าหนดทางเลือกนโยบาย (4) ประเมินและวิเคราะห์ผลกระทบแต่ละทางเลือก (5)
เปรียบเทียบทางเลือก และ (6) ก าหนดแนวทางในการประเมินตรวจสอบ โดยการด าเนินการดังกล่าวจะท าให้
กฎหมายที่ผ่านกระบวนการดังกล่าวแล้วเป็นที่ยอมรับจากประชาชน เพราะกฎหมายดังกล่าวได้ผ่านการ
วิเคราะห์อย่างรอบด้าน และได้มีการซักถาม ชี้แจง ถกเถียง ตลอดจนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและข้อมูล
จากภาคส่วนที่เกี่ยวข้องแล้ว