Page 54 - kpi19900

โครงการศึกษาวิจัยวิเคราะห์ร่างพระราชบัญญัติเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น

อย่างไรก็ดี เพื่อท าความเข้าใจบริบทการเลือกตั้งสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่นที่ผ่านมาในอดีต

แนวทางหนึ่งที่สามารถท าได้ คือ การศึกษาบริบทดังกล่าวผ่านกฎหมายและบริบทแวดล้อมการประกาศใช้
กฎหมายซึ่งมีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับการเลือกตั้ง โดยในที่นี้ส่วนท้ายจึงจะกล่าวถึงกฎหมาย 2 ฉบับ ได้แก่

พระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด พ.ศ. 2482 และพระราชบัญญัติเลือกตั้งสมาชิกสภาเทศบาล
พ.ศ. 2482 ซึ่งถูกใช้เป็นกฎหมายหลักส าหรับการจัดการเลือกตั้งสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่นมาอย่าง

ยาวนานก่อนมีการประกาศพระราชบัญญัติว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.

2545 นอกเหนือจากการเปรียบเทียบระหว่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือ
ผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2545 แก้ไขเพิ่มเติมถึง (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2554 กับ (ร่าง) พระราชบัญญัติการเลือกตั้ง

สมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. .... ที่ได้กล่าวไปข้างต้นในประเด็นส าคัญในตารางที่ 3.1 แล้ว

เมื่อกล่าวถึงการปกครองส่วนท้องถิ่นของประเทศไทยปรากฎให้เห็นผ่านประกาศใช้พระราชบัญญัติ
ก าหนดสุขาภิบาลกรุงเทพกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2440 ซึ่งให้กระทรวงนครบาลจัดสุขาภิบาลขึ้นใน

16
กรุงเทพมหานคร ถือเป็นการปกครองท้องถิ่นโดยข้าราชการประจ า ต่อมา พ.ศ.2448 สมเด็จพระเจ้าบรม
วงศ์เธอ กรมพระยาด ารงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยได้จัดตั้งสุขาภิบาลที่ต าบลท่าฉลอม เมือง
สมุทรสาครขึ้นอีกที่หนึ่ง ให้มีคณะกรรมการสุขาภิบาล ประกอบด้วย ก านัน ผู้ใหญ่บ้าน และพ่อค้าในเขต

สุขาภิบาล โดยมีข้าหลวงเทศาภิบาลเป็นผู้ควบคุมดูแล พ.ศ. 2452 จึงมีการตราพระราชบัญญัติจัดการ

สุขาภิบาล ร.ศ.127 ขึ้น ก าหนดสุขาภิบาล มีทั้งสิ้น 2 ประเภท คือ สุขาภิบาลเมืองและสุขาภิบาลต าบล มี
คณะกรรมการสุขาภิบาล 9 คน ประกอบด้วย ผู้ว่าราชการเมือง ปลัดเมือง นายอ าเภอ นายแพทย์สุขาภิบาล

นายช่างสุขาภิบาล และก านันในเขตสุขาภิบาลจ านวน 4 คน

ต่อมาในยุคคณะราษฎรจึงได้มีการตราพระราชบัญญัติจัดระเบียบเทศบาล พ.ศ. 2476 ประกาศวันที่
31 มีนาคม พ.ศ. 2476 ก าหนดให้มีเทศบาล 3 ระดับ ได้แก่ เทศบาลนคร เทศบาลเมือง และเทศบาลต าบล

ตามหมวด 1 เทศบาลต าบลและหมวดที่ 2 เทศบาลเมืองและเทศบาลนคร โดยได้มีการจัดตั้งเทศบาลครั้งแรก

ในปี พ.ศ. 2478 ต่อมา พ.ศ. 2495 มีการตราพระราชบัญญัติสุขาภิบาลท้องถิ่นขึ้นโดยท้องถิ่นใดมีสภาพ
สมควรยกฐานะเป็นสุขาภิบาลให้จัดตั้งท้องถิ่นเป็นสุขาภิบาลมีคณะกรรมการสุขาภิบาลท าหน้าที่เป้นฝ่าย

บริหารและฝ่ายนิติบัญญัติ โดยมอบหมายให้นายอ าเภอหรือปลัดอ าเภอที่เป็นหัวหน้ากิ่งอ าเภอเป็นประธาน

กรรมการและให้ผู้ว่าราชการจังหวัดแต่งตั้งปลัดอ าเภอคนหนึ่งท าหน้าที่เป็นปลัดสุขาภิบาล พ.ศ. 2496 จึง
ก าหนดให้เทศบาล มีฐานะเป็นนิติบุคคล

พ.ศ. 2498 รัฐบาลจอมพล ป.พิบูลสงครามได้ประกาศใช้พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการส่วน

จังหวัด พ.ศ. 2498 ในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2498 เพื่อส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่นโดยก าหนดให้
องค์การบริหารส่วนจังหวัดเป็นเอกเทศมีงบประมาณและเจ้าหน้าที่ในการด าเนินกิจการจากเดิมที่สภาจังหวัด

16
บุญเกียรติ การะเวกพันธุ์ และคณะ, การบริหารราชการส่วนท้องถิ่น, ค้นจาก http://wiki.kpi.ac.th/index.
php?title=การบริหารราชการส่วนท้องถิ่น, (ค้นเมื่อ 10 เมษายน 2562).

- 49 -