Page 107 - kpi20756

การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 21 107
ลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำ สร้างคุณภาพประชาธิปไตย

บทนำ

ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข โดยมี

กฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด โดยประชาชนเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในการปกครอง
ประเทศโดยการใช้สิทธิผ่านการเลือกตั้งในการเลือกตัวแทนเข้ามาทำหน้าที่ในรัฐสภา ตาม
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

ประกอบไปด้วยสมาชิก 500 คนซึ่งมาจากการเลือกตั้ง โดยกำหนดสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบ
แบ่งเขตจำนวน 350 คน ซึ่งใช้วิธีการออกเสียงลงคะแนนโดยตรงและลับ โดยแต่ละเขตเลือกตั้งมี

จำนวนผู้แทนได้เพียงคนเดียว และสมาชิกซึ่งมาจากบัญชีรายชื่อของพรรคการเมือง 150 คน
1
โดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มีระบบการเลือกตั้งแบบใหม่ หรือ
เรียกว่า “แบบจัดสรรปันส่วนผสม” (mixed member apportionment system หรือ MMA)

หรือรู้จักกันโดยทั่วไปว่า ระบบการเลือกตั้งแบบสัดส่วนที่มีสมาชิกแบบผสม (Mixed Member
Proportional: MMP) เป็นการนำคะแนนจากการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขต

เลือกตั้งมาคำนวณหาจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อของแต่ละพรรคการเมือง
โดยการเลือกตั้งแบบใหม่นี้กำหนดให้ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งโดยการใช้บัตรเลือกตั้งใบเดียว
2
ซึ่งต่างกันกับการเลือกตั้งแบบเดิมที่ผ่านมาตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช

2540 และ 2550 เป็นระบบการเลือกตั้งแบบคู่ขนานระหว่างการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตและ
แบบเป็นสัดส่วน (Paralleled Proportional) โดยผู้มีสิทธิเลือกตั้งใช้บัตรเลือกตั้งสองใบ ซึ่งเลือก

สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบแบ่งเขต และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อแยกออก
จากกัน ทำให้การจัดสรรที่นั่งของผู้สมัครในระบบเขตเลือกตั้งและระบบเป็นสัดส่วนจากบัญชี
รายชื่อของพรรคจะเป็นอิสระจากกัน โดยจะไม่นำคะแนนจากระบบเลือกตั้งสองระบบมาคิด

รวมกัน และไม่มีการชดเชยคะแนนเพื่อให้ที่นั่งที่พรรคการเมืองได้รับอันเป็นการสะท้อนสัดส่วน
3
คะแนนที่แท้จริงของพรรคการเมืองจากระบบบัญชีรายชื่อ

จากการเลือกตั้งในวันที่ 24 มีนาคม 2562 ที่ผ่านมาจะเห็นได้ว่า พบสูตรในการคำนวณ
การได้มาซึ่งที่นั่งของจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ นับว่าเป็นปัญหาที่สุดตั้งแต่

มีรัฐธรรมนูญมา สาเหตุสำคัญเนื่องจากระบบการเลือกตั้งแบบจัดสรรปันส่วนผสมนั้น ใช้คะแนน
เสียงการเลือกตั้งแบบแบ่งเขตที่พรรคการเมืองแต่ละพรรคได้รับมาคำนวณเป็นที่นั่งสมาชิกสภา
ผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อเพื่อให้ได้จำนวน 150 ที่นั่ง ทำให้ระบบการคำนวณที่มาของสมาชิก

สภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อมีความซับซ้อนมาก และนอกจากนี้วิธีการคำนวณการได้มาซึ่ง

1 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 มาตรา 83
2 สำนักวิชาการ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. ระบบการเลือกตั้งใหม่ : แบบจัดสรรปันส่วนผสม.
เอกสารวิชาการมีนาคม 2559 ที่มา https://www.parliament.go.th/library/ เข้าถึงข้อมูลเมื่อวันที่ 28 มีนาคม
2562

3 วงศ์วริศ ศุภปฐวีพงศ์. (2558). แนวทางการพัฒนาประสิทธิภาพการเลือกตั้งด้วยระบบอิเล็กทรอนิกส์.
(วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, คณะรัฐศาสตร์, สาขาสาขาวิชาการบริหารจัดการ เอกสารประกอบการสัมมนากลุ่มย่อยที่ 2
สาธารณะ สำหรับนักบริหาร, หน้า 16-17