Page 564 - kpi17968
P. 564
553
พวกเขาก็ได้ใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติร่วมกันและเท่าเทียมกันโดยเป็น
มรดกตกทอดจากบรรพบุรุษให้แก่ทุกคนในชุมชนและโดยไม่ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของ
ผู้ใดผู้หนึ่ง จนกระทั่งเมื่อมีการนำแนวคิดกรรมสิทธิ์ของโลกตะวันตกมาบัญญัติไว้
ในกฎหมาย ประกอบกับรัฐมีนโยบายโครงการพัฒนาตามกระแสทุนนิยมเข้ามา
แทรกแซงจัดการทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน ซึ่งมีผลให้เกิดปรากฎการณ์กรณี
เอกชนบุกรุก แย่งชิง ถือเอาประโยชน์ส่วนตนจากที่ดินและทรัพยากรในชุมชน
จนเข้าข่ายการละเมิดสิทธิทางธรรมชาติของประชาชนผู้พึ่งพิงอาศัยฐานทรัพยากร
ธรรมชาติ ทั้งนี้ แม้ว่าจะมีการประกาศรับรองสิทธิชุมชนไว้ในรัฐธรรมนูญ พ.ศ.
2540 จนถึงรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 แต่การละเมิดต่อชุมชนซึ่งถือว่าเป็นการใช้
อำนาจโดยมิชอบยังคงดำรงอยู่ ซึ่งดูเหมือนว่ากฎหมายรับรองเฉพาะลายลักษณ์
อักษร แต่รัฐโดยหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ของรัฐ หรือผู้ประกอบการไม่ได้ยอมรับ
สิทธิชุมชนอย่างแท้จริง ซึ่งสะท้อนถึงผลของการใช้กฎหมายที่ปรากฏในทางปฏิบัติ
(law in action) ไม่มีความสอดคล้องกับกฎหมายที่บัญญัติตามรัฐธรรมนูญ (law
on books) กฎหมายดังกล่าวมีศักดิ์ลำดับต่ำกว่ารัฐธรรมนูญ แต่เจ้าหน้าที่รัฐผู้มี
อำนาจกลับนำมาตีความและบังคับใช้ในทางปฏิบัติแทนที่บทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ
ซึ่งทำให้รัฐธรรมนูญดูเหมือนเป็นเสือกระดาษ หากว่าชาวบ้านในชุมชนท้องถิ่น
ไม่ร่วมแรงร่วมใจกันยกสิทธิชุมชนของตนเองที่ได้รับการรับรองไว้ในรัฐธรรมนูญ
ขึ้นมาต่อรองและต่อสู้กับอำนาจที่เหนือกว่า หลายชุมชนที่ล่มสลายหรือทนอยู่ได้
ยากจากผลกระทบที่เกิดขึ้น กรณีตัวอย่างเช่น ชาวบ้านในชุมชนแม่เมาะกรณี
โรงไฟฟ้าแม่เมาะ ชาวบ้านในชุมชนมาบตาพุดกรณีนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด
ข้อเท็จจริงเหล่านี้ได้กลายเป็นตำนานเล่าขานในกลุ่มชาวบ้านนักเคลื่อนไหวใน
ชุมชนท้องถิ่นแห่งอื่นที่ไม่ประสงค์จะซ้ำรอยหายนะดังกล่าว จึงเป็นพลังผลักดัน
ทำให้ชุมชนท้องถิ่นที่เป็นพื้นที่เป้าหมายสำหรับโครงการพัฒนาของรัฐ เกิดความ
ตื่นตัวออกมาเคลื่อนไหวต่อสู้เพื่อเรียกร้องสิทธิในการปกป้องท้องถิ่นตนเอง กรณี
การเคลื่อนไหวของชุมชนท้องถิ่นในการต่อต้านรัฐและผู้ประกอบการที่เข้ามา
แสวงหาประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้แก่ การชุมนุม
ประท้วงกรณีคดีชุมนุมคัดค้านโครงการก่อสร้างท่อส่งก๊าซและโรงแยกก๊าซ
ธรรมชาติไทย-มาเลเซีย กรณีคดีวนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ อดีตแกนนำชาวบ้าน
เขื่อนปากมูล ซึ่งถูกการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) แจ้งความ
บทความที่ผานการพิจารณา
