Page 15 - kpi20686

ห น้ า | 5

นอกจากองค์กรที่ส าคัญห้าองค์กรนี้แล้ว รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช
2540) ได้ก าหนดให้มีองค์กรอิสระอีกสามองค์กร คือ องค์กรจัดสรรคลื่นความถี่ (มาตรา 40) และ
องค์กรอิสระด้านสิ่งแวดล้อม (มาตรา 56) และองค์กรอิสระคุ้มครองผู้บริโภค (มาตรา 57)
การที่รัฐธรรมนูญซึ่งเป็นบทบัญญัติจัดตั้งองค์กรอิสระห้าองค์กรส าคัญนี้ไม่ได้บัญญัติค าว่า

เป็นองค์กรที่เป็น “อิสระ” หรือ “เป็นกลาง” ไว้นั้นมิได้ท าให้องค์กรเหล่านี้ไม่เป็นอิสระหรือไม่เป็น
กลางแต่อย่างใด
การวิเคราะห์ว่าองค์กรเหล่านี้เป็น “อิสระ” หรือไม่จ าต้องพิจารณาจากหลักเกณฑ์ดังนี้
1. สถานะ

1.1 ความเป็นอิสระในทางรูปแบบ
1.1.1. ที่มา
(ก) คุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
(พุทธศักราช 2540) ได้บัญญัติคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของกรรมการในองค์กรอิสระตาม

รัฐธรรมนูญไว้ โดยคุณสมบัติส าคัญที่กรรมการในองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญต้องมี คือ ต้องเป็น
บุคคลที่เป็นอิสระจากการเมือง กล่าวคือ ไม่เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ข้าราชการ
การเมือง สมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่นและต้องไม่เป็นหรือเคยเป็นสมาชิกหรือผู้ด ารง

ต าแหน่งอื่นของพรรคการเมืองในระยะห้าปีก่อนด ารงต าแหน่ง นอกจากนั้นรัฐธรรมนูญแห่ง
ราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช2540) ยังได้บัญญัติห้ามกรรมการในองค์กรอิสระเป็นข้าราชการ เจ้า
พนักงานของหน่วยงานของรัฐรัฐวิสาหกิจหรือราชการส่วนท้องถิ่นอีกด้วย ทั้งนี้เพื่อมิให้เกิดการบังคับ
บัญชาหรือก ากับดูแลระหว่างรัฐบาลกับบุคคลที่เป็นกรรมการฯ ซึ่งคุณสมบัติดังกล่าวได้ก าหนดไว้
ชัดเจนในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช 2540) มาตรา 137 (5) และ (6) มาตรา

139 (1) และ (2) (กรณีของกรรมการการเลือกตั้ง) หรือมาตรา 297 ประกอบมาตรา 256 มาตรา
257 มาตรา 258 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช 2540) (ส าหรับกรรมการ
ป.ป.ช.) หรือกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญฉบับต่าง ๆ ได้แก่ มาตรา 11 และมาตรา 12 แห่ง

พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา พ.ศ. 2542 (กรณีของ
ผู้ตรวจการแผ่นดิน) มาตรา 6 และมาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน
แห่งชาติ พ.ศ. 2542 (กรณีของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน) หรือ มาตรา 7 (1) และ (2) และมาตรา
9 มาตรา 29 และมาตรา 32 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน

พ.ศ. 2542 (กรณีของคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน)
(ข) การสรรหาและการเลือกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พุทธศักราช
2540) ได้บัญญัติให้การได้มาซึ่งกรรมการในองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญนั้นเป็นไปโดยวิธีการสรรหา
และเลือกโดยบัญญัติให้มีคณะกรรมการสรรหาและก าหนดวิธีการแต่งตั้งซึ่งคณะกรรมการสรรหา

กรรมการองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญแต่ละองค์กรนั้นจะมีองค์ประกอบและวิธีการในการแต่งตั้งหรือ
เลือกตั้งที่แตกต่างกันไป ดังนี้