Page 111 - kpi20858
P. 111
68
เฉพาะบุคคล เมื่อล่วงถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ถือเป็นช่วงเวลาที่ความรู้
และโอกาสในการได้พบเห็นผลงานตะวันตกมีมากขึ้น ช่างชาวสยามต่างตื่นตัวต่อความงาม
รูปแบบใหม่ ซึ่งรับเอามาจากศิลปะตะวันตก อย่างไรก็ตามเนื่องจากเป็นช่วงเวลาแห่งการเริ่มต้น
จึงยังไม่สามารถน าเสนอภาพตามหลักทฤษฎีได้อย่างถูกต้องสมบูรณ์ ดังที่ ดังที่ น. ณ ปากน ้า หรือ
ประยูร อุลุชาฎะ ได้กล่าวถึงว่า
เราอย่าลืมว่าวิชาการศิลปะแบบปัจจุบันรุ่งเรืองมาแล้วตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 14-15
ที่เราเรียกว่าสมัยเรอเนอร์ซองค์... ฉะนั้นวิชาที่ลีโอนาโดดาวินชี่ก็ดี เขียนอนาโตมี หรือพวก
เปอร์สเป็คตีฟก็ดี เขาเชี่ยวชาญกันแล้วในยุโรป ความรู้เหล่านี้ยังมาไม่ถึงเมืองไทย เริ่มมา
เขียนในสมัยรัชกาลที่ 7 ที่ระเบียงวัดพระแก้วเขาเริ่มเขียนภาพแบบมองจากข้างบนลงมา
แต่เปอร์สเป็คตีฟผิด เพราะไม่ได้เรียนกันมาก ดังนั้นเราจะเห็นว่าเขียนพวกสถาปัตยกรรมก็
ดีพวกก าแพงเมืองก็ดี มันบิดเบี้ยวมันไม่ถูกความจริง ที่ไม่ถูกนี่จะไปว่าเขาก็ไม่ได้เพราะ เขา
102
ไม่ได้เรียนมา เขาก็ได้อารมณ์ไปอย่างหนึ่งเหมือนกัน”
การเรียนรู้ศิลปะตะวันตกในขณะนั้นเกิดจากการจดจ า หรือการรับอิทธิพลจากสื่อต่างๆ ที่
เผยแพร่ขณะนั้น ความลึกซึ้งด้านวิชาการดังกล่าวยังมิได้ถูกพัฒนาอย่างเต็มที่ เนื่องจากการเข้าถึง
แหล่งความรู้และแหล่งข้อมูลที่ลึกซึ้งนั้นยังมีข้อจ ากัดอยู่มาก เป็นผลท าให้รูปแบบการแสดงออก
ของช่างไทยในขณะนั้นอยู่ในภาวะผสมผสานความเป็นไทยกับตะวันตกซึ่งดูขัดเขิน ไม่สมบูรณ์
ทั้งนี้หากพิจารณาตัดสินผลงานจิตรกรรมในสมัยรัชกาลที่ 7 ด้วยกรอบแนวคิดและวิธีการตามขนบ
นิยมของไทย ถือได้ว่าผลงานในระยะนี้แสดงให้เห็นถึงความถดถอยของฝีมืออย่างเห็นได้ชัด ดังที่
จุลทัศน์ พยาฆรานนท์ กล่าวถึงความไม่สมบูรณ์ของการแสดงออกในจิตรกรรมของช่างสยามใน
ช่วงเวลาดังกล่าว ความว่า
แผ่นดินที่ 6 และแผ่นดินที่ 7 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นช่วงเวลาต่อเนื่องกัน 22 ปี...
เป็นระยะเวลาไม่สู้นาน แต่ทว่าสังคมในช่วงนี้มีความเปลี่ยนแปรมาก และรวดเร็วกว่าแต่ละ
แผ่นดินที่พ้นไป ทั้งนี้ก็ด้วยสื่อลักษณะต่างๆ ดังสิ่งพิมพ์ ภาพถ่าย ภาพยนตร์ วิทยุ เป็นต้น
ถูกใช้เป็นทางผ่านวัฒนธรรมตะวันตก และอเมริกาสู่ชาวสยามอย่างต่อเนื่อง และกระทันหัน
เกินกว่าชาวสยามจะทันตั้งตัวต้านทานได้พอ ที่จะคัดสรรหรือปรับใช้ให้เหมาะสมและเป็น
ประโยชน์ โดยมิต้องถูกบั่นทอนเอกลักษณ์และสูญสิ้นอัตลักษณ์… จิตรกรรมไทยประเพณี
ในช่วงแผ่นดินที่ 7 ลักษณะของงานจิตรกรรมไทยประเพณีอยู่ในภาวะตกต ่าสุด ประจักษ์
พยานที่ควรยกมาเป็นอุทาหรณ์ในที่นี้คือ ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่พระระเบียงทั้ง 4 ด้านใน
102 วิบูลย์ ลี้สุวรรณ, ศิลปะร่วมสมัยจดหมายเหตุ (กรุงเทพฯ: ต้นอ้อ, 2538), 71.
