Page 18 - kpiebook65032

17

ภำครัฐต้องมีส�ำนึกรับผิดชอบต่อรัฐมนตรีที่ดูแลกระทรวงนั้นๆ หรือ

หน่วยงำนฝ่ำยบริหำรต้องไปตอบค�ำถำมและชี้แจงข้อสงสัยกำรปฏิบัติงำน
ต่อรัฐสภำ (อยู่ในประเภทของ hierarchical accountability) เช่นเดียวกับ
legal accountability ที่มักเป็นกำรจัดท�ำส�ำนึกรับผิดชอบแบบเป็นทำงกำร

ขึ้นกับอ�ำนำจตำมตัวบทกฎหมำย มีกำรบังคับใช้ให้มีส�ำนึกรับผิดชอบ
หรือแม้กระทั่งในแบบวิชำชีพ (professional accountability) จะอยู่ใน

ระดับ vertical accountability ถ้ำมีกำรฟ้องร้องไปยังคณะกรรมกำรดูแล
มำตรฐำนวิชำชีพตำมสำขำวิชำ ที่ต้องลงมำก�ำกับดูแลและลงโทษเมื่อ
มีกำรละเมิดเกิดขึ้น

(2) ในอีกซีกข้ำงหนึ่งของระดับส�ำนึกรับผิดชอบ ได้แก่
ส�ำนึกรับผิดชอบระดับแนวนอน (horizontal accountability) ได้แก่ ส�ำนึก
รับผิดชอบทำงสังคม (social accountability) ที่ไม่มีกำรใช้สำยกำรบังคับ

บัญชำระหว่ำงผู้ต้องแสดงส�ำนึกรับผิดชอบและผู้รับ แต่ผู้แสดงส�ำนึก
รับผิดชอบจะมีกำรแสดงพฤติกรรมส�ำนึกรับผิดชอบต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

ที่หลำกหลำย และเป็นกำรแสดงส�ำนึกรับผิดชอบโดยสมัครใจ ที่เกิดจำก
จิตส�ำนึกว่ำ หน่วยงำนจ�ำเป็นต้องแสดงส�ำนึกรับผิดชอบต่อประชำชน
เป็นกำรสะท้อนให้เห็นถึงนัยทำงคุณธรรมของหน่วยงำนนั้น โดยทั่วไป

ส�ำนึกรับผิดชอบในแนวนอนจะมีลักษณะกำรแสดงออกของส�ำนึกรับผิดชอบ
ระหว่ำงบุคคลสองฝ่ำย ทั้งผู้ให้และผู้รับบนฐำนอ�ำนำจที่เท่ำเทียมกัน

(3) ในช่วงกลำงของระดับส�ำนึกรับผิดชอบ เรำจะพบ
diagonal accountability ได้แก่ ส�ำนึกรับผิดชอบของฝ่ำยบริหำร

(administrative accountability) ที่เห็นได้จำก ผู้ตรวจกำรแผ่นดิน
(ombudsman), ส�ำนักงำนตรวจเงินแผ่นดิน (audit offices), ผู้ตรวจสอบ
เช่น ตรวจสอบคุณภำพกำรศึกษำ (inspectorates), ผู้ตรวจสอบด้ำนบัญชี