Page 36 - kpi15428

ชุมชนกับสิทธิ ในทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

v ปัญหาสิทธิชุมชนในการบริหารจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

สภาพสิทธิชุมชนในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อม โดยภาพรวมมีดังนี้

1. สิทธิของชุมชนยังคงขาดกฎหมายเฉพาะ ทำให้การตีความ
ขอบเขตการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและ

สิ่งแวดล้อมคลุมเครือ เพราะจะเกิดปัญหาว่าชุมชนจะสามารถใช้ บริหาร
จัดการ บำรุงรักษา ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมนั้นได้มากน้อย
เพียงใด (กิตติศักดิ์ ปรกติ, 2550, น.181)

2. ภาครัฐมีบทบาทแทนที่ชุมชน ในการบริหารจัดการทรัพยากร
ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทำให้ชุมชนไม่มีอำนาจในการบริหารจัดการ
ดังเดิม ขณะที่ภาครัฐไม่อาจบริหารจัดการได้ทั่วถึง ยิ่งเป็นการเปิดโอกาสให้

เกิดการลักลอบใช้ทรัพยากรอย่างควบคุมได้ยาก หรือในอีกกรณีหนึ่งคือ
ภาครัฐออกกฎระเบียบห้ามคนในชุมชนที่อยู่มาก่อนใช้ทรัพยากรป่าไม้
แต่กลับให้สัมปทานกับนายทุน ทำให้ชาวบ้านบางส่วนลักลอบตัดไม้บ้าง
เพราะเห็นว่าตนมีสิทธิได้รับประโยชน์จากป่าไม้เช่นกัน เมื่อการบริหาร

จัดการและรักษาทรัพยากรในชุมชนโดยยึดถือตามหลักประเพณีและ
ความเชื่อของชุมชนไม่ได้รับการยอมรับจากภาครัฐ ทำให้ชุมชนต้องปรับ
วิธีการที่เป็นทางการมากขึ้น เช่น คณะกรรมการป่าชุมชน เครือข่ายลุ่มน้ำ
การออกกฎระเบียบข้อบังคับ เป็นต้น เพื่อให้ชุมชนมีสิทธิในการบริหาร

จัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมด้วยตนเอง (ยศ สันตสมบัติ,
2546, น.86-87)

3. การเอื้อประโยชน์ให้เฉพาะคนบางกลุ่ม
เริ่มจากรัฐชาติที่เกิดขึ้น
ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ได้เบียดให้ชุมชนออกห่างจากการบริหารจัดการ
ทรัพยากรในพื้นที่ตนเองมากขึ้น เช่น การปลูกบ้านเรือนที่ปักเสาลงทะเล

เมื่อรัฐประกาศพื้นที่อุทยานชาวบ้านก็ไม่สามารถลงเสาเรือนและต้องอพยพ

8