Page 184 - kpi15476
P. 184
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15 1 3
ในทัศนะของขงจื่อ การใช้คำสั่งและการลงโทษเป็นการบังคับจิตใจประชาชนให้ทำตาม
ประชาชนจะพยายามหลีกเลี่ยง ในขณะที่การใช้หลักคุณธรรมและธรรมเนียมปฏิบัติเป็นลักษณะ
ของการเชิญชวนและการให้การศึกษา ซึ่งจะทำให้ประชาชนพยายามทำตามข้อเรียกร้องของ
หลักคุณธรรม การบ่งการประชาชนด้วยคุณธรรมเป็นการบอกล่วงหน้าถึงเหตุผลความจำเป็นที่
เรียกร้องให้กระทำ และด้วยเหตุผลข้างต้นประชาชนโน้มที่จะเต็มใจทำตาม
เงื่อนไขประการแรกของการปกครองโดยหลักคุณธรรมคือตัวผู้ปกครองเองจะต้องมี
คุณธรรม คนที่มีคุณธรรมจะปฏิบัติตามกฎเกณฑ์แม้ว่าจะไม่มีการสั่งการก็ตาม ส่วนคนไม่มี
คุณธรรม แม้จะมีคำสั่งออกมาก็อาจไม่กระทำตามก็เป็นได้ ขงจื่อกล่าวต่อ จี่คังจื่อ ผู้ปกครองของ
รัฐหลู่ว่า
มีความจำเป็นอะไรในการปกครองประเทศที่จะต้องฆ่าประชาชน ประชาชนจะเป็น
คนดีเมื่อผู้ปกครองปรารถนาจะทำดี คุณธรรมของสุภาพชนเป็นเสมือนลม และคุณธรรม
ของประชาชนคนเล็กคนน้อยเป็นเสมือนต้นหญ้า ลมพัดไปในทิศทางใด ต้นหญ้าก็จะ
โอนอ่อนไปในทิศทางนั้น
ดังนั้น ในทัศนะของขงจื่อ ถ้าผู้ปกครองเป็นคนตรงและมีความคิดและพฤติกรรมที่ถูกต้อง
ประชาชนจะปฏิบัติตามหลักธรรมที่ผู้ปกครองต้องการ และไม่จำเป็นจะต้องออกคำสั่ง ยิ่งกว่านี้
ประชาชนจะพยายามคิดและกระทำในสิ่งที่ถูกต้อง ความถูกต้องในที่นี้หมายถึงการปกครองที่มี
ศีลธรรม
เงื่อนไขประการถัดมาที่จะทำให้การปกครองโดยคุณธรรมเป็นไปได้ คือจะต้องบรรจุแต่งตั้ง
คนที่มีคุณธรรมและมีความรู้ความสามารถ ดังกรณีที่เจ้าแห่งแคว้นอ้ายถามขงจื่อว่า จะต้องดำเนิน
การอย่างไรจึงจะทำให้ประชาชนมีความเชื่อถือในตัวของเจ้าแคว้น ขงจื่อตอบว่า เลือกคนที่ดี
มีความรู้ความสามารถ แต่งตั้งให้มีอำนาจหน้าที่อยู่เหนือคนที่ไม่ดี เมื่อนั้นประชาชนจะมีความ
เชื่อมั่นในตัวเจ้าแคว้น แต่ถ้าเลือกคนที่ไม่ดีให้มีอำนาจหน้าที่อยู่เหนือคนดี เมื่อนั้นประชาชนจะไม่
เชื่อถือ
ต่อประเด็นว่าเราจะค้นพบคนดีคนมีความรู้ความสามารถได้อย่างไร ขงจื่อตอบว่าโดย
ส่วนใหญ่แล้วสามารถค้นพบได้โดยการตรวจสอบจากความคิดเห็นของประชาชน บุคคลที่มีคน
จำนวนมากไม่ชอบ ควรต้องมีการสอบสวนตรวจสอบ เช่นเดียวกันกับบุคคลที่มีคนชอบเป็น
จำนวนมากก็ต้องสอบสวนตรวจสอบเช่นกัน ขงจื่อลงความเห็นว่า คนดีในอุดมคติคือคนที่คนดี
ชอบ แต่คนไม่ดีไม่ชอบ หลักเกณฑ์ข้างต้นคงจะเป็นบรรทัดฐานในการป้องกันการแต่งตั้งคนที่ไม่ดี
จริงเข้าสู่ตำแหน่งในรัฐบาลได้พอสมควร
คนที่มีคุณธรรม เมื่อมีคนที่มีความรู้ความสามารถช่วยงาน ก็จะไม่ต้องตากตำทำงานหนัก
หามรุ่งหามค่ำ ขอเพียงนั่งเป็นหลักชัยของบ้านเมือง งานก็จะดำเนินไปได้ด้วยดี เข้าทำนองแนวคิด
ของปรัชญาเต๋าที่ว่า “ทำโดยไม่ต้องทำ ปกครองโดยไม่ต้องปกครอง” ทั้งนี้ แนวคิดดังกล่าวเป็นไป เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย
ได้ด้วยเหตุผลที่ว่าด้วยอิทธิพลแห่งคุณธรรมความดีของผู้นำและการอบรมสั่งสอนที่ดำเนินการ
