Page 188 - kpi15476
P. 188
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15 1
คงไม่สบายใจถ้าตัวเองเท่านั้นที่ประสบความสำเร็จหรือเข้าใจเรื่องราวด้วยดี แต่บุคคลอื่นไม่
ประสบความสำเร็จหรือไม่เข้าใจแต่อย่างใด
ในประเด็นที่สามที่ว่าอย่าทำกับคนอื่นในสิ่งที่ตนเองไม่ปรารถนา ประเด็นนี้เป็นการแสดง
ความรักคนอื่นในเชิงละเว้น หรือไม่กระทำต่อบุคคลอื่น กล่าวคือในกรณีที่ไม่สามารถช่วยเหลือคน
อื่นให้ประสบความสำเร็จหรือเกิดความเข้าใจ อย่างน้อยก็จะต้องไม่ทำการอะไรที่เป็นการทำร้าย
คนอื่นให้เสียหายมากกว่าที่เป็นอยู่
การมีมนุษยธรรมที่กล่าวถึงนี้ทั้งในเชิงกระทำและงดเว้นการกระทำ อาจสรุปเป็นแนวคิดได้
2 ประการคือ 1. ความจงรักภักดี และ 2 การเอาใจเขามาใส่ใจเรา
ในประเด็นที่เกี่ยวกับแนวคิดเอาใจเขามาใส่ใจเรา ขงจื่ออธิบายเพิ่มเติมในกรณีการตอบ
คำถามของลูกศิษย์ดังนี้ จื่อกงถามอาจารย์ว่า “มีคำใดบ้างที่เราสามารถใช้ปกิบัติได้ตลอดชีวิต
ขงจื่อตอบว่า คำที่ว่านั้นอาจได้แก่การเอาใจเขามาใส่ใจเรา อย่าทำต่อคนอื่นในสิ่งที่ตนเอง
ไม่ปรารถนา”
ดังนั้น ความจงรักภักดีและการเอาใจเขามาใส่ใจเราจึงถือได้ว่าเป็นหลักการที่สำคัญยิ่งของ
หลักจริยธรรมของแนวคิดขงจื่อ และบุคคลที่มีมนุษยธรรมจะต้องรักษาหลักการดังกล่าวยิ่งกว่า
ชีวิต
ความยุติธรรมหรือความถูกต้องเป็นธรรม?
ความยุติธรรมเป็นคุณสมบัติที่สำคัญอีกประการหนึ่ง เป็นเกณฑ์ที่ใช้วัดการกระทำหรือ
ความประพฤติ บุคคลจะต้องกระทำหรือประพฤติในสิ่งที่ถูกต้องเป็นธรรมเสมอ ถ้าไม่เช่นนั้น เรา
อาจกระทำการที่ทำความเสียหายให้กับสังคมหรือรัฐได้
จื่อลู่ถามอาจารย์ว่า “สุภาพชนพิจารณาว่าความกล้าหาญเป็นคุณธรรมชั้นสูงใช่หรือ
ไม่” ขงจื่อตอบว่า “สุภาพชนให้ความสำคัญกับความถูกต้องเหนือความกล้าหาญ สุภาพชน
ที่มีความกล้าหาญ แต่ไม่รู้ว่าอะไรถูกอะไรผิด จะกลายเป็นคนสร้างปัญหาความเดือดร้อน
สามัญชนที่มีความกล้าหาญ แต่ไม่รู้ว่าอะไรถูกอะไรผิดก็อาจกลายเป็นโจรร้าย”
สิ่งที่ตรงกันข้ามกับความถูกต้องคือผลประโยชน์หรือกำไร ขงจื่อเตือนสติลูกศิษย์ให้ระวังใน
เรื่องดังกล่าวว่าอาจทำให้หลงผิดได้ โดยกล่าวว่า
“สุภาพชนรู้ว่าอะไรเป็นสิ่งที่ถูกต้อง คนธรรมดารู้แต่ว่าจะทำอย่างไรให้ได้กำไร” คำกล่าว
ข้างต้นแสดงว่าขงจื่อให้ความสำคัญแก่ความถูกต้องเหนือการได้ผลประโยชน์ ขงจื่อให้คุณค่าแก่
ความถูกต้อง แต่ไม่ให้ความสำคัญหรือคุณค่าแก่การได้กำไรหรือผลประโยชน์ แต่ก็ไม่ต่อต้านคน
ธรรมดาที่จะแสวงหากำไรหรือผลประโยชน์ นอกจากนี้ยังให้ข้อคิดแก่ลูกศิษย์ในการปกครอง
บ้านเมือง โดยกล่าวว่าจะเป็นการดี “จะเป็นการดีที่จะทำให้ประชาชนคนธรรมดาได้รับประโยชน์ เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย
ในที่ที่เขาควรได้” ในประเด็นนี้ นักปรัชญาสำนักหยูจำนวนมากมักจะไม่เน้นย้ำ เพราะเห็นว่า
ผลประโยชน์ทำให้คนเฉไฉออกนอกกรอบของคุณธรรม ในขณะที่ขงจื่อไม่คิดเช่นนั้น
