Page 185 - kpi15476
P. 185
1 4 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15
โดยรัฐบาล ประชาชนจะรู้ว่าอะไรถูกต้องตามหลักคุณธรรม ควรทำ อะไรผิดหลักคุณธรรม
ควรหลีกเลี่ยง
ขงจื่อ..การปกครองโดยหลักมนุษยธรรมหรือเมตตาธรรม
การปกครองโดยหลักคุณธรรม เน้นระดับของศีลธรรมและมาตรการที่ใช้ในการปกครอง
ประเทศเป็นการทั่วไป แต่การปกครองโดยหลักมนุษยธรรมหรือเมตตาธรรมเน้นการปฏิบัติของ
ผู้ปกครองต่อประชาชน ในความเป็นจริง อาจกล่าวได้ว่าเป็นเรื่องเดียวกัน แต่คนละแง่มุม เสมือน
เหรียญเดียวกันแต่มี 2 ด้าน ผู้ปกครองที่มีมนุษยธรรมย่อมดำเนินการปกครองโดยยึดหลัก
เมตตา ส่วนผู้ปกครองที่ไม่มีเมตตาย่อมเลี่ยงไม่พ้นที่จะปกครองประเทศด้วยวิธีเผด็จการหรือด้วย
วิธีแบบทรราช ขงจื่อเป็นคนหนึ่งที่ไม่ชอบระบบทรราช โดยมีเรื่องเล่าเกี่ยวกับขงจื่อดังนี้
วันหนึ่งในขณะที่เดินทางผ่านภูเขไท้ซาน ขงจื่อเห็นผู้หญิงคนหนึ่งร้องไห้อย่างโศกเศร้าอยู่
หน้าหลุมฝังศพ ขงจื่อยืนอิงข้างรถฟังเสียงร้อง สักครู่จึงบอกแก่จื่อลู่ ซึ่งเป็นลูกศิษย์ที่ร่วมเดินทาง
ไปด้วย ให้เดินไปถามผู้หญิงคนนั้นว่า ทำไมจึงร้องไห้โศกเศร้ามากเช่นนั้น ท่านประสบโชคร้ายแรง
อะไรหรือ ผู้หญิงคนนั้นตอบ “ใช่” และเล่าให้ฟังว่า แรกสุด บิดาของสามีและต่อมาสามีของ
ตัวเองถูกเสือทำร้ายถึงแก่ความตาย และมาตอนนี้ลูกของเธอถูกเสือทำร้ายจนตายอีก ขงจื่อถามว่า
“ทำไมท่านไม่ย้ายไปอยู่ที่อื่น” คำตอบที่ได้จากผู้หญิงคนนั้นคือ “ที่นี่ไม่มีการปกครองแบบทรราช”
ตรงจุดนี้ ขงจื่อกล่าวต่อลูกศิษย์ของตนว่า “จงจำไว้ทรราชร้ายยิ่งกว่าเสือ”
ขงจื่อต่อต้านการปกครองในระบอบทรราช แต่ในยุคของขงจื่อ ประชาชนโดยทั่วไปในเกือบ
ทุกแว่นแคว้นต่างตกอยู่ในระบอบทรราช ดังนั้น ขงจื่อจึงใช้ความพยายามอย่างที่สุดในการชักชวน
ผู้ปกครองเมืองต่างๆ ให้ประยุกต์ใช้ระบบการปกครองโดยหลักเมตตาธรรม
ในการสนทนากับลูกศิษย์ ขงจื่อได้กล่าวถึงการปกครองโดยหลักเมตตาธรรมว่าหมายถึง
การปกครองที่เอาใจใส่ดูแลทุกข์สุขของประชาชน โดยมีตัวอย่างคือ
เมื่อครั้งที่ขงจื่ออยู่ในก๊กเว่ย และมีหยานโยว่เป็นคนขับรถ ขงจื่อกล่าวว่า “ประชากร
ที่นี่หนาแน่นมาก” หยานโยว่ถามว่า “เมื่อประชากรหนาแน่น ควรทำประการใด” ขงจื่อ
ตอบว่า “ทำให้พวกเขารวย” “พวกเขารวยแล้ว ทำอะไรต่อไปอีก” “ให้การศึกษาแก่พวกเขา”
เรื่องเล่าข้างต้นได้วางหลักการสำคัญของขงจื่อว่า ประชาชนจะต้องได้รับการดูแลให้อยู่ดี
กินดีเป็นอันดับแรก และขั้นถัดมาคือให้การศึกษา หลักการข้างต้นแสดงว่าจะเป็นเรื่องไม่ถูกต้อง
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย การทำให้ประชาชนมั่งคั่ง หมายถึงการพัฒนาในด้านอารยธรรมทางวัตถุ ส่วนการให้การศึกษาแก่
ที่ให้การศึกษาแก่ประชาชนก่อนการทำให้ประชาชนอยู่ดีกินดี หรือทำให้ประชาชนมั่งคั่งโดยไม่
ให้การศึกษา การปฏิบัติในลักษณะใดลักษณะหนึ่งจะไม่บังเกิดผลดี ในภาษาที่ใช้ในปัจจุบันคือ
ประชาชน หมายถึงการพัฒนาในด้านอารยธรรมทางจิตใจ
