Page 187 - kpi15476
P. 187
1 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15
เนื่องจากคนมีเมตตาเป็นคุณสมบัติตามธรรมชาติ เมตตาธรรมจึงถือเป็นหลักการประการ
แรกที่ต้องหยิบยกขึ้นมาพิจารณา หลักเมตตาธรรมจึงถือได้ว่ามีความสำคัญเหนือหลักการหรือ
เงื่อนไขอื่นๆ รวมถึงตำแหน่ง ทรัพย์สิน และแม้แต่ชีวิต ขงจื่อกล่าวว่า
ทรัพย์สินและตำแหน่งสูงส่งเป็นที่ปรารถนาของทุกๆ คน แต่ฉันไม่ต้องการถ้ามิใช่ได้
มาด้วยวิถีทางที่ถูกต้อง ความยากจนและตำแหน่งต่ำต้อยเป็นที่รังเกียจของคนทั้งหลาย แต่
ฉันจะไม่ผละออกจากสถานะดังกล่าวถ้าไม่สามารถขจัดสิ่งเหล่านั้นด้วยวิธีการที่ถูกต้อง
สุภาพชนจะเป็นที่นับถือได้อย่างไร ถ้าปลีกตัวจากมนุษยธรรม สุภาพบุรุษไม่เคยทำตัวห่าง
จากมนุษยธรรม ไม่แม้แต่ในช่วงเวลาสั้นๆของการทานอาหาร ไม่แม้แต่อยู่ในเวลารีบเร่ง
หรือแม้แต่ในช่วงเวลาออกจากบ้านเดินทางจากที่หนึ่งไปสู่อีกที่หนึ่ง
โดยสรุป คุณสมบัติในเรื่องมนุษยธรรมเป็นเรื่องสำคัญที่มนุษย์จะต้องมีอยู่ประจำตัว และ
ขาดหายไม่ได้ มนุษยธรรมในที่นี้หมายถึงอะไร ขงจื่อให้อรรถาธิบายเพิ่มเติมจากกรณีถามตอบ
ระหว่างลูกศิษย์กับอาจารย์ดังนี้
ฟานฉือถามขงจื่อผู้เป็นอาจารย์เกี่ยวกับความหมายของมนุษยธรรมว่าคืออะไร ขงจื่อ
ตอบว่า “ความรักที่มีต่อคนอื่น” คนที่มีมนุษยธรรมช่วยคนอื่นให้ยืนขึ้นเมื่อคนนั้นต้องการ
จะยืนขึ้นด้วยตนเอง และช่วยคนอื่นให้เข้าใจเรื่องที่เขาต้องการรู้ด้วยตนเอง
จงกงถามเกี่ยวกับเรื่องมนุษยธรรมเช่นกัน ขงจื่อตอบว่า “เมื่อเธออยู่นอกบ้าน ให้
ปฏิบัติตัวราวกับว่าไปพบแขกคนสำคัญ เมื่อเธอใช้แรงงานของสามัญชน ให้ปฏิบัติตัว
เสมือนทำพิธีบวงสรวงอันศักดิ์สิทธิ์ อย่าทำกับคนอื่นในสิ่งที่ตัวเองไม่ปรารถนา ต้องไม่มี
อคติต่อรัฐและต่อครอบครัวของขุนนางที่ตนเองทำงานด้วย
“ความรักที่มีต่อคนอื่น” หรือ”รักคนอื่น” คนอื่นในที่นี้ไม่ได้ระบุว่าเป็นใคร ชนชั้นใด ในที่นี้
หมายถึงคนทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นอภิสิทธิ์ชนหรือคนธรรมดา รวยหรือจน ชราหรือหนุ่ม ใกล้หรือ
ไกล การรักคนอื่นย่อมหมายความว่าทำอะไรที่เป็นประโยชน์ต่อคนโดยทั่วไป โลกจะงดงามถ้าทุก
คนล้วนมีความรักให้กับคนอื่น แต่ในโลกที่เป็นอยู่มีคนจำนวนไม่น้อยที่ไม่รักคนอื่น และทำอะไร
บางอย่างที่เป็นอันตรายต่อคนอื่น ซึ่งแน่นอนที่สุดวิธีการที่จะจัดการกับคนดังกล่าวคือการบังคับใช้
กำหมาย แต่ขงจื่อเห็นว่าวิธีการที่ยั่งยืนกว่าและมีผลดีกว่าคือการปลูกฝั่งมาตรฐานทางศีลธรรม
ให้กับประชาชน
ขงจื่อรักคนอื่นในสภาพสังคมที่มีการแบ่งแยกชนชั้นอย่างชัดเจน ขงจื่อยึดมั่นในหลักการที่จะ
“ให้ความรู้แก่ทุกคนโดยไม่เลือกชนชั้น” รับบุคคลจากทุกระดับของสังคมเข้าเป็นลูกศิษย์ และให้
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย ต้องการเข้าใจด้วยตนเอง หมายความถึงการมีจิตใจเอื้อเฟื้อต่อคนอื่น คนที่มีจิตใจรักบุญรักกุศล
ความรู้โดยไม่เลือกที่รักมักที่ชัง ตัวอย่างของลูกศิษย์ที่ขงจื่อยกย่องมากที่สุดคือเหยนหุย ซึ่งมี
ฐานะยากจน
การช่วยคนอื่นให้ยืนขึ้นเมื่อเขาต้องการยืนขึ้นด้วยตนเอง ช่วยให้คนอื่นเข้าใจเมื่อเขา
