Page 258 - kpi15476
P. 258
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15 25
หากไม่มีการก้าวพ้น (transcendence) วัฒนธรรมเลขสอง (D: dualism) ของการบูชา
(M: การแบ่งเทพ/มาร) ดังกล่าว ก็เกรงว่าวัฒนธรรมนี้นำไปสู่การต่อสู้จนแตกหัก (A) ได้
จึงน่าที่จะพิจารณาหาพื้นที่ที่ความคิดความเชื่อทั้งสองชุดมีร่วมกันหรือเหลื่อมกัน (overlapping)
อันอาจเป็นวิสัยทัศน์ในการพัฒนาสังคมการเมืองร่วมกันต่อไป การเสนอพื้นที่ร่วมดังกล่าวไม่ใช่
เป็นเรื่องง่าย แต่ก็อยากทดลองเสนอตัวอย่างของคำกล่าวที่อาจมีความเห็นพ้องกัน เช่น
“การปกครองโดยธรรมเพื่อประโยชน์สุขของประชาชน” ฝ่ายหนึ่งอาจเรียกร้องธรรมมิกราชา หรือ
ประมุขของรัฐผู้ทรงธรรม อีกฝ่ายหนึ่งอาจเรียกร้องประชาธิปไตยที่ตอบสนองความจำเป็นพื้นฐาน
ของประชาชน เราจึงควรพยายามวางกรอบ (frame) และตั้งชื่อ (name) ความคิดความเชื่อที่อาจ
มีร่วมกัน ในที่นี้ ขอทดลองเสนอกรอบและชื่อว่า “ธรรมิกประชาราช”
ภยาคติ
นอกจากจะมีวัฒนธรรมเลขสองที่เป็นอุปสรรคต่อการก้าวพ้นดังกล่าวแล้ว ความกลัวหรือ
ภยาคติเป็นอุปสรรคอีกประการหนึ่ง สุนัย เศรษฐ์บุญสร้าง เสนอว่า “ในพลสูตรอังคุตตรนิกาย
4
นวกนิบาต พระพุทธเจ้าได้ตรัสถึงแรงผลักดันทางจิตวิทยาจากความกลัวต่อภัย 5 ระดับที่มี
อิทธิพลกำหนดพฤติกรรมของมนุษย์ ... โดยเมื่อความกลัวต่อภัยระดับที่หยาบกว่าได้รับการ
คลี่คลายให้ลดน้อยลงแล้ว แรงบีบคั้นจาก ความกลัวต่อภัยที่ละเอียดกว่าในลำดับขั้นถัดไป ก็จะ
แสดงอิทธิพลครอบงำพฤติกรรมของมนุษย์แทนที่ ... อันทำให้ทฤษฎีความกลัว 5 ระดับ มี
ลักษณะสอดคล้องสัมพันธ์กับทฤษฎีความต้องการตามลำดับขั้น 5 ขั้นของ อับราฮัม เอช มาสโลว์”
ได้แก่
1. อาชีวตภัย (ความกลัวต่อภัยอันเนื่องด้วยการดำรงชีวิต) ได้ผลักดันให้มนุษย์เกิดความ
ต้องการทางกายภาพ เช่น ปัจจัย 4
2. อสิโลกภัย (ความกลัวต่อภัยอันเนื่องด้วยการถูกโลกตำหนิ) ทำให้มนุษย์แสวงหาความ
ยอมรับทางสังคม
3. ปริสสารัชภัย (ความกลัวต่อภัยอันคือความสะทกสะท้านในบริษัท) ทำให้มนุษย์
แสวงหาความมั่นใจและความภาคภูมิใจในตัวเอง
4. มรณภัย (ความกลัวต่อภัยคือความตาย) ทำให้มนุษย์หาวิถีทางเพื่อดำรงตัวตนต่อไป
หลังความตาย เช่น โดยการสืบเผ่าพันธุ์ หรือหาทายาทเป็นตัวแทน
5. ทุคติภัย (ความกลัวต่อภัยอันเนื่องด้วยที่ไปที่ไม่ดี หรือไม่ใช่สุคติ) ทำให้มนุษย์แสวง
ความจริงเกี่ยวกับตัวเอง (self-realization) เพื่อให้สามารถเดินสู่อนาคต (ทั้งโลกนี้และ
โลกหน้า?) ได้อย่างเหมาะสม
4 สุนัย เศรษฐ์บุญสร้าง, 2522; ทางออกวิกฤติความขัดแย้งแตกแยกในระบบสังคมการเมืองไทย; บริษัท เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย
ดินน้ำฟ้า จำกัด, กรุงเทพฯ น. 9-15
