Page 263 - kpi15476

2 2 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15

อาจถูกยกเลิกได้ แต่จะมาตั้งขึ้นจากการไม่มีอยู่เป็นสิ่งที่ทำยากและใช้เวลาหลายร้อยปี ... ถ้า
ประเทศใดตัดสินใจเปลี่ยนจากระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขไปสู่

ประชาธิปไตยแบบอื่น ต้องคิดให้ดีเพราะจะเปลี่ยนกลับยาก”

เรื่องนี้สอดคล้องกับข้อเสนอแนะของโจฮัน กาลตุง เมื่อเขากล่าวถึงข้อตกลงที่ยุติความขัด
13
แย้งรุนแรงว่า “เราพึงเรียกร้องให้ข้อตกลงที่ดีมีทางย้อนกลับได้ คือที่ทำไปแล้วทำใหม่ได้ จงทำแต่
เฉพาะสิ่งที่คุณทำใหม่ได้”

ความไม่กลมกลืนระหว่างราชาธิปไตยกับประชาธิปไตย

ราชาธิปไตยในนครรัฐสยามได้เปลี่ยนอุดมการณ์จากปิตุราชาในสมัยสุโขทัย มาเป็น
เทวราชาในสมัยอยุธยา และเป็นธรรมราชาตามหลักพุทธธรรมในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ ครั้นเมื่อ
14
ปฏิรูปการปกครอง โดยสร้างรัฐ-ประชาชาติที่องค์ประมุขแผ่พระราชอำนาจไปได้ทั่วราชอาณาจักร
ก็มีการเปลี่ยนสู่ธรรมราชาตามหลักนิติธรรมมากขึ้นตามลำดับ จนเมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครอง
จึงยึดมีนิติธรรมเป็นหลัก โดยราชาธิบดีอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ พระราชอำนาจแต่เดิมมิได้ตราเป็น

15
พระราชบัญญัติเสมอไป หากเป็นอำนาจจริงในทางปฏิบัติ ธโสธร จำแนกฐานอำนาจที่สำคัญของ
ระบอบราชาธิปไตยเดิมว่ามาจาก 1) ราชวงศ์และเครือญาติ 2) ขุนนาง ข้าราชการ 3) จารีต

ประเพณี 4) การยอมรัฐจากต่างประเทศ 5) การครอบครองทรัพย์สินเกือบทุกอย่างในแผ่นดิน
6) การพึ่งพาและอุปถัมภ์ศาสนา 7) บุคลิกภาพจากพระราชกรณียกิจและพระราชจริยวัตร

พระราชอำนาจเหล่านี้ก่อให้เกิดและผสมผสานกับความคิดทางการเมืองของชาวสยามหรือ
ชาวไทยซึ่งวิทยา ได้เสนอว่าชาวสยามหรือชาวไทยมีความคิดทางการเมืองดังนี้
16

1) ถือพุทธศาสนาเป็นรากฐานอันสำคัญของความคิดทางการเมือง

2) เชื่อในเรื่องอำนาจ “แต่ไม่ยอมรับหลักการประชาธิปไตยมาตั้งแต่เบื้องต้นคือเรื่อง
การแบ่งแยกอำนาจ ... และยังมีมาตรการต่างๆ อีกมากมายที่เกี่ยวข้องกับกลุ่ม องค์กร

โดยเฉพาะกองทัพ ตลอดจนองค์กรจัดตั้งต่าง เพื่อการเสริมอำนาจ” อย่างไรก็ดี
“อำนาจในสังคมไทยนั้นมีสิ่งยับยั้ง (constraint) อยู่ ซึ่งพอกล่าวได้ว่ามี 2 ประเภท

ใหญ่ๆ คือ (1) ในแง่ของศีลธรรม (moral) กับ (2) ในแง่ของความระมัดระวัง
(prudential)” ดังนั้น คนไทยจึงพอยอมรับเผด็จการแบบอ่อนๆ ได้

13
วิชาการรัฐศาสตร์เนื่องในโอกาสครบรอบ 33 ปี มสธ. ครบรอบ 29 ปีรัฐศาสตร์, นนทบุรี, มสธ., น. 145-168
Galtung Johan; อ้างถึงแล้ว น. 181
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย 15 วิทยา สุจริตธนารักษ์, 2530; ลักษณะเด่นของความคิดทางการเมืองของไทย: ข้อสังเกตเบื้องต้น;
ชรินทร์ สันประเสริฐ, 2552: รัฐไทยในอดีตจากปิตุราชา-เทวราชา สู่การสร้างรัฐพุทธธรรม; รวมบทความ
14
ธโสธร ตู้ทองคำ, 2552; ระบอบราชาธิปไตยและรัฐจารีตในการเมืองการปกครองไทย; รวมบทความ
วิชาการรัฐศาสตร์เนื่องในโอกาสครบรอบ 33 ปี มสธ. ครบรอบ 29 ปีรัฐศาสตร์, นนทบุรี, มสธ., น. 169-180

16
รัฐศาสตร์สารฉบับพิเศษครบรอบ 12 ปี: ปรัชญาและความคิด ธเนศ วงศ์ยานนาวา บรรณาธิการ; กรุงเทพฯ

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, น. 215-227