Page 102 - kpi20858

59

ภาพเขียนเรื่องรามเกียรติ์ที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เขียนขึ้นในรัชสมัย
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทว่าเมื่อผ่านกาลเวลา ภาพจิตรกรรมที่พระระเบียงคด

แห่งนี้เกิดทรุดโทรมลง จึงได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ทั้งพระอารามในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่ง

เกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5

ภาพเขียนเกิดทรุดโทรมลงอีก ประกอบกับมีการเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 100 ปี ในปี พ.ศ.
2425 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการเขียนภาพใหม่อีกครั้ง ดังปรากฏในเอกสารดังนี้

การปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามในรัชกาลที่ 3... ปรากฏว่าโปรดฯให้เขียน

ภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่ผนังพระระเบียงใหม่ทั้งหมด (สมุดร่างมีอยู่ในหอพระสมุดบัดนี้)... ถึง
รัชกาลที่ 5 โปรดฯ ให้ท าการต่างๆ ในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอม

เกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงปฏิสังขรณ์ค้างไว้ต่อมายังไม่ทันเสร็จ ถึงปีมะโรง พ.ศ. 2423 ทรงปรารภ
ว่า กรุงรัตนโกสินทร์สร้างมาจะถึงร้อยปี ในปีมะเมีย พ.ศ. 2425 เป็นอภิลักขิตมงคลสมัย

สมควรจะมีมหกรรมฉลองพระนคร แลสมโภชพระมหามณีรัตนปฏิมากรอันเป็นศรีพระนคร
ในคราวเดียวกัน... โปรดให้ปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามใหม่ทั้งพระอาราม ทรงเกรง

การปฏิสังขรณ์จะไม่ส าเร็จทันงานสมโภช จึงทรงขอแรงพระบรมวงศานุวงศ์ให้ทรงรับเป็น

87
นายงานท าการปฏิสังขรณ์ทุกพระองค์ ทรงแบ่งด้านกัน...
ภาพจิตรกรรมที่พระระเบียงถูกเขียนขึ้นครั้งแรก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอด

ฟ้าจุฬาโลก และมีการปฏิสังขรณ์อีกครั้งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีการ

ลบภาพและเขียนขึ้นใหม่ทั้งหมด เช่นเดียวกับในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ที่มีการลบภาพและเขียนใหม่ทั้งหมดเช่นกัน ในเรื่องนี้สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระ

ยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้ตั้งข้อสังเกตว่า การซ่อมครั้งใหญ่นั้นจะเป็นไปในลักษณะปฏิสังขรณ์หนึ่ง

รัชกาลและว่างเว้นจากการปฏิสังขรณ์อีกหนึ่งรัชกาล ดังความว่า “...ในรัชกาลที่ 4 จะได้เขียน

หรือไม่นั้นไม่ทราบ เข้าใจว่าไม่ได้เขียน เพราะอายุสิ่งที่ปลูกสร้างจะค่อยช ารุดไปนั้น ตกอยู่ในเว้น
88
รัชกาลหนึ่งต้องปฏิสังขรณ์รัชกาลหนึ่ง” ในการนี้ปรากฏสมุดร่างภาพรามเกียรติ์ในหอสมุดวชิรญาณ
มีข้อสันนิษฐานว่า เป็นสมุดร่างภาพเพื่อใช้เป็นแบบร่างในการวาดภาพจิตรกรรมฝาผนังที่พระ

ระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

ได้ทรงมีพระราชวินิจฉัยว่า “คิดเห็นว่าเป็นเครื่องมืออย่างหนึ่ง ซึ่งร่างเทียบที่ส าหรับใช้ประกอบการ

87 กรมศิลปากร, ปาฐกถาเรื่องสงวนรักษาของโบราณ จดหมายเหตุเรื่องปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดา
ราม ครั้งรัชกาลที่ 3 และการซ่อมภาพผนังเรื่อง รามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดารามในการสมโภชพระนคร
ครบร้อยปี พ.ศ.2425, 37-39.
88 เรื่องเดียวกัน, 47.