Page 133 - kpi15476
P. 133
132 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15
ถ้าจะพิจารณาจากรายชื่อของพระมหากษัตริย์ที่ได้รับการนิยมยกย่องว่าเป็น “มหาราช”
(the Great) ที่ปรากฎในสื่อสาธารณะภาษาอังกฤษที่ชนทุกชาติสามารถเข้าถึงผ่านโลก
9
อินเตอร์เนต จะพบว่า ประเทศที่มีหรือยกย่องพระมหากษัตริย์ของตนเป็น “มหาราช” มากที่สุด
ในโลกคือ ประเทศไทย โดยประเทศไทยมีพระมหากษัตริย์ที่ตนยกย่องเป็น “มหาราช” ถึงเจ็ด/
แปดพระองค์ มากกว่า “มหาราช” ของจีนหรือเปอร์เซียซึ่งเป็นสองในอาณาจักรที่เคยยิ่งใหญ่
10
และเก่าแก่ที่สุดของโลกด้วย
จากการค้นคว้าข้อมูลพบว่า “การเริ่มการถวายพระราชสมัญญา ‘มหาราช’ ต่อท้ายพระนาม
พระมหากษัตริย์นั้นสันนิษฐานว่าเริ่มมีขึ้นในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ประมาณรัชกาลที่ 4 หรือ
5 เนื่องจาก เป็นสมัยที่เริ่มมีการศึกษาค้นคว้าประวัติศาสตร์ของชาติและบรรพบุรุษมากขึ้น ทำให้
ประจักษ์ถึงวีรกรรมและพระราชอัจฉริยภาพของพระมหากษัตริย์ในสมัยนั้นๆ จึงได้มีการยกย่อง
พระมหากษัตริย์บางพระองค์ที่ทรงมีพระเกียรติคุณเด่นกว่า พระองค์อื่นขึ้นเป็น มหาราช ในเรื่อง
ของการริเริ่มถวายพระราชสมัญญามหาราชต่อท้ายพระนามพระมหากษัตริย์ในยุคสมัยต่างๆ นั้น
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงอธิบายไว้ในลายพระหัตถ์ที่ทรงมีถึง
พระบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ดังนี้ ‘… ที่เพิ่มคำ “มหาราช” เข้าต่อท้าย
พระนามพระเจ้าแผ่นดินนั้น ในหนังสือไทยมีหนังสือพระราชพงศาวดาร เรียก ‘สมเด็จ
พระนารายณ์มหาราช’ ก่อนที่ใช้คำ ‘มหาราช’ หมายอย่าง The Great ของฝรั่ง คนอื่นเขาก็ใช้มา
ก่อนหม่อมฉัน เป็นแต่ตามเขาหาได้เป็นผู้ริใช้ไม่ สังเกตดูพระเจ้าแผ่นดินฝรั่งที่มีคำธีเกรตอยู่หลัง
พระนาม คำนั้นย่อมเพิ่มเข้าต่อเมื่อพระเจ้าแผ่นดินพระองค์นั้นล่วงลับไปแล้วบางที่ ก็ช้านาน และ
เพิ่มเข้าต่อเมื่อมีพระเจ้าแผ่นดินพระนามพ้องกัน โดยปกติมักเรียกพระองค์ก่อนว่า ‘ที่ 1’ พระองค์
หลังว่า ‘ที่ 2’ และเปลี่ยนตัวเลขต่อไปตามลำดับ ถ้าพระองค์ใดเป็นอัจฉริยบุรุษจึงใช้คำธีเกรต
แทนที่เลข จะยกตัวอย่างดังเช่น เอมเปอเรอวิลเฮมเยอรมัน เมื่อพระเจ้าวิลเฮม (ไกเซอ)
เสวยราชย์ก็เรียกพระองค์แรกว่า ที่ 1 พระองค์หลังว่าที่ 2 มาหลายปี จนเยอรมันต่อเรือใหญ่
ลำหนึ่ง อย่างวิเศษสำหรับพาคนข้ามมหาสมุทรแอตแลนติค พระเจ้าไกเซอ ประทานนามเรือนั้น
ว่า เอมเปอเรอวิลเฮม ธีเกรต แต่นั้นมาจึงเรียกเอมเปอเรอ พระองค์นั้นว่า ธีเกรต คือ มหาราช
ที่ไทยเราเอามาใช้ไม่ตรงตามแบบฝรั่ง เพราะไม่ได้เรียกพระนามซ้ำกัน เรียกเพราะเป็นอัจฉริยบุรุษ
11
อย่างเดียว…’”
อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลที่ไทยจะลอกเลียนตามแบบฝรั่งในการเรียกพระมหา-
กษัตริย์ของตนว่า “มหาราช” หรือไม่ก็ตาม แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้อยู่ดีว่า ประเทศเรามีพระมหากษัตริย์
ที่เป็น “อัจฉริยบุรุษ” หรือ “มหาราช” มากที่สุดในโลก ยิ่งกว่านั้น ประเทศเราก็ยังประเทศล่าสุด
ท่ามกลางกระแสประชาธิปไตยนิยมในโลกที่มีองค์พระมหากษัตริย์ที่เป็น “มหาราช” โดยเราได้มี
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย มหาราช, พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช, สมเด็จพระปิยะมหาราช, สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า,
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_people_known_as_the_Great
9
10
พ่อขุนรามคำแหงมหาราช, สมเด็จพระนเรศวรมหาราช, สมเด็จพระนารายณ์มหาราช, สมเด็จพระเจ้าตากสิน
สมเด็จพระภัทรมหาราช (รัชกาลที่ 9) http://www.nabia10.com/sara/8maharat.html แต่บางแหล่งข้อมูลไม่นับ
สมเด็จพระมหาธีราชเจ้า ดู https://sites.google.com/site/mharachkhxngchatithiy/home
11
https://sites.google.com/site/mharachkhxngchatithiy/home
