Page 45 - kpi20858

32

46
เจ้าอยู่หัว จากนั้นอิทธิพลจากอารยธรรมตะวันตกได้เข้ามาเปลี่ยนแปลงลักษณะบางประการ
ในจิตรกรรมไทยประเพณี ให้ก้าวเข้าสู่การแสดงออกที่เป็นสากลยิ่งขึ้น

จิตรกรรมไทยประเพณีแสดงความงามแบบอุดมคติ น าเสนอสภาพการณ์ที่แตกต่างไปจาก

โลกแห่งความเป็นจริงทางธรรมชาติ ส่วนหนึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจากหลักความเชื่อทางศาสนาที่
ผูกพันกับปรัชญาและแนวคิดเชิงนามธรรมอันลึกซึ้ง ประกอบกับช่างไทยถือว่าความงามที่ปรากฏ

ตามธรรมชาติทั่วไป เป็นความงามแบบปกติธรรมดา จึงปรุงแต่งจิตรกรรมของตนให้เน้นหนักไป

ในทางความงามที่ระคนอยู่ด้วยปรัชญาศิลปะที่เกี่ยวข้องกับศาสนา ดังนั้นการถ่ายทอดด้วย
47
รูปลักษณ์แบบอุดมคติจึงก่อให้เกิดความสอดคล้องกันทั้งเรื่องราวและรูปแบบ

2.1.2.1.1 รูปทรงในงำนจิตรกรรมไทยประเพณี

รูปลักษณะของสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิตส่วนใหญ่ในงานจิตรกรรมไทยประเพณี เกิดจากการ

ประดิษฐ์ให้มีลักษณะข้ามพ้นไปจากความเป็นจริง เรือนร่างของมนุษย์ถูกลดทอนส่วนละเอียดของ

รูปทรงมนุษย์ลง คงไว้เพียงแต่สาระที่ส าคัญ น าเสนอเพียงความเรียบง่าย ไม่แสดงกล้ามเนื้อที่

ถูกต้องตามหลักวิชาแบบตะวันตก มีการแสดงออกด้วยเส้นสายที่อ่อนหวานโดดเด่น ท่าทางของรูป
มนุษย์ได้รับการแต่งเสริมให้มีลีลาอ่อนช้อยเชิงนาฏลักษณ์ (Dramatic) แสดงอารมณ์ผ่านอากัป

กิริยา นอกจากนี้รูปทรงมนุษย์ไม่แสดงอายุหรือช่วงวัย บนใบหน้าของทั้งพระและนางไม่แสดง

อัตลักษณ์บุคคล คือมีความละม้ายคล้ายกัน หากแต่แตกต่างกันเพียงเครื่องตกแต่ง หรือลวดลาย

บนเครื่องแต่งกาย และท่าทางเท่านั้น นอกจากนี้จิตรกรรมไทยยังไม่ค านึงถึงความสัมพันธ์ทาง
สัดส่วนระหว่างรูปทรง เช่น ตัวพระที่นั่งอยู่ในปราสาทราชมณเฑียร หากยืนขึ้นอาจมีสัดส่วนที่สูง

ใหญ่ผิดไปจากความเป็นจริง ด้านรูปทรงมนุษย์ในงานจิตรกรรมไทยนั้น สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ได้

แบ่งเป็น 4 ระดับ ดังนี้

ระดับที่ 1 รูปแบบอุดมคติแสดงด้วยรูปทรงเทวดา กษัตริย์ พระหรือนาง ส่วนใหญ่

เป็นรูปทรงประธานขององค์ประกอบแต่ละกลุ่ม เป็นภาพแบบอุดมคติ การเคลื่อนไหวของ

เส้นทั้งภายนอกภายในมีจังหวะขึ้นลงรับส่งกันนุ่มนวล...แสดงอารมณ์ (รัก โกรธ เศร้า ฯลฯ)
จากเส้นและท่าทางที่เป็นแบบแผน คล้ายกับลักษณะท่าทางที่แสดงความรู้สึกในทาง

46 คณะกรรมการโครงการสารานุกรมไทยฉบับเยาวชน, จิตรกรรมในพุทธศำสนำ, เข้าถึงเมื่อ 26 มิถุนายน 2562
เข้าถึงได้จาก http://saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=20&chap=3&page=t20-3-infodetail02.html

47 สุรศักดิ์ เจริญวงศ์, ขนบนิยมในกำรสร้ำงสรรค์และกำรน ำเสนอจิตรกรรมไทยประเพณี (เอกสาร
ประกอบการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง วันที่ 11-12 กุมภาพันธ์ 2536 คณะจิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์
มหาวิทยาลัยศิลปากร), 8.