Page 143 - kpi21595
P. 143
เหลือแต่วิญญาณ คือไม่ต่อเนื่อง อย่างตำบลพนมไพร จะทำต้นกล้าพืชสมุนไพรแต่ว่าตอนนี้มันอาจจะได้หายไป
แล้วคืออย่างน้อย ต้นกล้าสมุนไพร เราต้องมีที่พอโตขึ้นเพื่อปลูกต่อาแล้วไปไปใช้รักษาโรค แต่ตอนนี้ต้นทุนที่
รัฐบาลสนับสนุน 4-5 แสนก็หมดไป ตอนนี้ไม่เหลือไม่คืบหน้า คือว่าอันนี้ไม่มีประโยชน์” จากข้างต้น จะเห็นได้
ว่าการรวมกลุ่มที่เกิดขึ้นจากความต้องการและปัญหาอย่างแท้จริงของคนในชุมชนนั้นสำคัญอย่างยิ่งเพราะจะ
ส่งผลต่อความต่อเนื่องในการทำโครงการ การเข้ามาผลักดันให้เกิดกลุ่มโดยที่ไม่ได้ค้นหาความต้องการและ
พัฒนาศักยภาพและสร้างสำนึกพลเมืองไปพร้อมกันอาจเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลให้จำนวนกลุ่มและกองทุนใน
ชุมชนที่มีอยู่เป็นจำนวนมากไม่อาจสะท้อนความเข้มแข็งและความเป็นพลเมืองของคนในชุมชนได้โดยตรง
อย่างไรก็ตาม จากข้างต้นจะเห็นได้ว่าคนในชุมชนมีแนวโน้ม (inclination) ให้ความสนใจต่อโครงการ
ที่เป็นไปในทางพัฒนาเศรษฐกิจและเพิ่มรายได้มากกว่าโครงการที่เป็นไปเพื่อพัฒนาสำนึกและเพิ่มเติมความรู้
ทางสังคมการเมืองและการเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองในรูปแบบต่างๆ ซึ่งเรื่องของความสนใจเข้าร่วม
กิจกรรมหรือไม่นั้นนับเป็นปราการด่านแรกที่คนในชุมชนจะได้มีโอกาสรับรู้หรือไม่รับรู้องค์ความรู้ที่เกี่ยวข้อง
กับการพัฒนาความเป็นพลเมือง หากคนในชุมชนมีแนวโน้มที่จะสนใจกิจกรรมประเภทนี้น้อยย่อมมีความ
เป็นไปได้น้อยที่คนในชุมชนจะมีโอกาสเปลี่ยนแปลงความเป็นพลเมืองตระหนักรู้และกระตือรือร้นตามนิยามที่
กำหนดไว้ กระนั้น แม้คนบางกลุ่มจะมีความสนใจใฝ่รู้ใฝ่เรียนและแสวงหาความรู้เพิ่มเติมให้แก่ตนเองอยู่เสมอ
อาทิ “นักเรียนพลเมือง” ที่มีความสนใจพัฒนาตนเองและเลือกที่จะเข้าร่วมกิจกรรมในโรงเรียนพลเมือง ดังที่
ผู้วิจัยได้กล่าวไปข้างต้นแล้วว่าแม้คนส่วนใหญ่ในชุมชนจะไม่สนใจเข้าร่วมกิจกรรมเพื่อสังคมและชุมชนมากนัก
แต่ก็ยังมีคนบางกลุ่มที่มีความสนใจในเรื่องเหล่านี้ แต่ความสนใจเข้าร่วมกิจกรรมของคนกลุ่มนี้ก็ไม่ได้
หมายความว่าพวกเขาจะมีความรู้ความเข้าใจความสำคัญของการเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยและมี
พฤติกรรมเป็นพลเมืองในทันที
ผลจากการศึกษาพบว่า แม้ผู้นั้นจะมีความสนใจเข้าร่วมกิจกรรมและได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้จาก
วิทยากรและแกนนำพลเมือง แต่นั่นไมได้หมายความว่าผู้นั้นจะมีความเข้าใจบทบาทและความสำคัญของ
พลเมืองในระบอบประชาธิปไตย ยกตัวอย่างเช่น ตัวแทนจากตำบลขวาว อำเภอเสลภูมิ ซึ่งเป็นอีกผู้หนึ่งที่ได้
เข้าร่วมกิจกรรมโรงเรียนพลเมือง กล่าวถึงพลเมืองตามความเข้าใจของตนว่า “ผมเป็นนักเรียนรุ่นที่สอง ฟังจาก
วิทยากรก็เข้าใจอยู่ พลเมืองก็คือคนดี ทำเพื่อส่วนรวม แต่ผมก็ไปบ้างไม่ไปบ้าง ติดภารกิจต้องทำนา ก็ได้
เรียนรู้เยอะ หลายเรื่อง” สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นข้อจำกัดเรื่องความทรงจำและการเลือกจำเฉพาะบางประเด็นที่
จดจำได้ง่ายสอดคล้องกับประสบการณ์ที่ตนคุ้นเคย ซึ่งเป็นข้อจำกัดทางด้านชีวภาพเช่นเดียวกันกับที่เกิดขึ้นกับ
แกนนำพลเมือง
อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาพบว่าไม่ใช่นักเรียนพลเมืองทุกคนจะมีความเข้าใจในสิ่งที่ได้เรียนรู้จาก
โรงเรียนพลเมือง เช่น กรณีของนักเรียนพลเมืองตำบลสะอาดสมบูรณ์ อำเภอเมืองร้อยเอ็ดผู้หนึ่ง ไม่สามารถ
บอกได้เลยว่าพลเมืองคือใคร โดยให้คำอธิบายว่า “ได้ยินในที่ประชุม อบต. แต่จำไม่ได้ว่าพลเมืองคืออะไร”
กรณีของนักเรียนพลเมืองตำบลสะอาดสมบูรณ์อีกผู้หนึ่งก็กล่าวในทำนองเดียวกันว่า ตอนฟังรุ้สีกสนุกแต่ว่าจำ
ไม่ได้ว่าเป็นเรื่องอะไร “จำได้แต่ว่าเป็นแนวดีๆ” ในแง่นี้จะเห็นได้ว่านอกจากข้อจำกัดเรื่องความทรงจำแล้ว ก็
ยังมีข้อจำกัดเรื่องความสามารถในการทำความเข้าใจประเด็นต่างๆซึ่งแต่ละคนก็จะมีความสามารถเรียนรู้ได้
132
