Page 58 - kpiebook65010
P. 58
แนวทางและวิธีการวิเคราะห์
ผลกระทบทางสังคมในการตรากฎหมาย
2.5 สรุปข้อสังเกตเกี่ยวกับแนวทางและวิธีการวิเคราะห์
ผลกระทบในกฎหมายไทยปัจจุบัน
จากรายละเอียดที่ได้กล่าวไปแล้ว อาจสรุปได้ว่าปัจจุบันหลักการวิเคราะห์ผลกระทบจาก
การตรากฎหมายหรือการทำ RIA ได้รับการบัญญัติไว้ในกฎหมาย โดยมีหลักการใหญ่ในมาตรา 77
รัฐธรรมนูญฯ 2560 และมีการกำหนดหลักเกณฑ์การดำเนินการในกฎหมายระดับพระราชบัญญัติ
เป็นการเฉพาะแล้ว ได้แก่ พระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดทำร่างกฎหมายและการประเมิน
ผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562 ส่วนในรายละเอียดเกี่ยวกับหลักเกณฑ์และขั้นตอน
การวิเคราะห์ผลกระทบนั้น กฎหมายฉบับดังกล่าวได้บัญญัติรายละเอียดที่จะต้องดำเนินการ
ในภาพรวมและมีการกำหนดรายละเอียดเพิ่มเติมอีกชั้นหนึ่งใน RIA Guidelines ส่วนแนวทาง
การวิเคราะห์ผลกระทบนั้น มีการกำหนดแนวทางในภาพรวมเช่นกันในแบบแนบท้ายของ RIA
Guidelines (หัวข้อที่ 6 หัวข้อที่ 7 และหัวข้อที่ 8) ในขณะเดียวกัน สำนักงานคณะกรรมการ
กฤษฎีกาก็ได้กำหนดแนวทางเพิ่มเติมเกี่ยวกับการวิเคราะห์ผลกระทบใน RIA Handbook
ซึ่งหน่วยงานของรัฐที่จัดทำร่างกฎหมายและทำรายงาน RIA ก็ยึดถือแนวทางที่ปรากฏใน RIA
Guidelines และ RIA Handbook ในการจัดทำ รายละเอียดดังได้นำเสนอในหัวข้อ 2.4 ไปแล้ว
มีข้อสังเกตว่า แม้ข้อ 1 ของ RIA Guidelines จะกำหนดหลักการว่า “ก่อนการเสนอให้มี
การตรากฎหมายให้หน่วยงานของรัฐตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย โดยวิเคราะห์
สภาพปัญหาและเหตุผลที่รัฐควรเข้าไปแทรกแซง ในเรื่องนั้น และพิจารณาทางเลือกต่าง ๆ ที่เป็น
ไปได้ ทั้งทางเลือกที่เป็นกฎหมายและไม่เป็นกฎหมาย...” แต่ใน RIA Handbook ของสำนักงาน
คณะกรรมการกฤษฎีกาไม่ได้กำหนดแนวทางการตรวจสอบความจำเป็นและการวิเคราะห์
ผลกระทบทางเลือกอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ทางเลือกทางกฎหมายที่จะมีการเสนอ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือ
ในปัจจุบันการทำรายงาน RIA ของร่างกฎหมายตามแนวทางของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
นั้นเน้นไปที่การทำรายงานเพื่อวิเคราะห์ผลกระทบ “เฉพาะที่จะเกิดจากทางเลือกทางกฎหมาย
ตามร่างกฎหมาย” เท่านั้น ทั้งนี้ น่าจะเนื่องมาจาก RIA Handbook มุ่งที่จะให้หน่วยงานรัฐ
ที่เตรียมร่างกฎหมายนำเสนอผลการวิเคราะห์ผลกระทบของร่างกฎหมายเป็นหลัก จึงไม่ได้กล่าวถึง
ผลการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายที่มีการวิเคราะห์ผลกระทบของทางเลือกอื่น ๆ
ด้วย ซึ่งมีประเด็นที่น่าคิดว่าควรมีการวิเคราะห์ผลกระทบทางเลือกอื่น ๆ ตั้งแต่ต้นและนำ
สถาบันพระปกเกล้า
46
