Page 190 - kpiebook65020

151
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”

บทที่ 4

คู่มือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย

คู่มือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายจะประกอบไปด้วย 3 ส่วนที่ส าคัญ ได้แก่
ส่วนที่ 1 แนวคิดและทฤษฎีในการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย ซึ่งจะอธิบายถึงแนวคิดและ

ทฤษฎีต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย ส่วนที่ 2 หลักเกณฑ์ในการ
ตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายและการวิเคราะผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย ซึ่งเป็นการ
อธิบายถึงหลักเกณฑ์ที่ใช้ในการตรวจสอบความจ าเป็นและผลกระทบที่เกิดจากกฎหมาย และส่วนสุดท้าย ส่วน
ที่ 3 กรณีศึกษาและตัวอย่างการจัดท ารายงานวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย (check list) ซึ่ง
เป็นการน าความรู้ที่ได้จากส่วนที่ 1 และ 2 น ามาปรับใช้กับตัวอย่างข้อเท็จจริง รวมทั้งการอธิบายการจัดท า

และแนวทางการเขียนรายงานวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย (check list)

ส่วนที่ 1 แนวคิดและทฤษฎีในการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย

แนวคิดและทฤษฎีในการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายจะประกอบไปด้วย 1.1) แนวคิด
การวิเคราะห์ผลกระทบในการตรากฎหมาย (Regulatory Impact Assessment : RIA) 1.2) หลักการ
วิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคม ดังนี้

1.1 แนวคิดการวิเคราะห์ผลกระทบในการตรากฎหมาย (Regulatory Impact Assessment : RIA)

การตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายและการวิเคราะห์ผลกระทบร่างกฎหมายจ าเป็นต้องมี

ความรู้พื้นฐาน ดังต่อไปนี้ (1) ความหมาย ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการออกกฎหมาย (Regulatory Theory) เพื่อ
เข้าใจถึงเป้าหมายและหลักการของการออกกฎหมาย (2) การผ่อนคลายกฎ (Deregulation) เพื่อเข้าใจ
ผลกระทบของการออกกฎหมายและวิธีการแก้ปัญหาโดยไม่ใช้กฎหมาย (3) ความหมายและหลักการของการ
วิเคราะห์ผลกระทบในการตรากฎหมาย (Regulatory Impact Assessment : RIA) และ (4) แนวทางในการ

จัดท า RIA ตามแนวทางของ OECD ตัวอย่างและประสบการณ์ในต่างประเทศ

1.1.1. ความหมาย ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการออกกฎหมาย (Regulatory Theory)

ในส่วนนี้จะเป็นการอธิบายความหมายของกฎ เมื่อใดจึงจ าเป็นต้องออกกฎ รูปแบบการก ากับดูแล
และการออกกฎ และต้นทุนในการก ากับดูแลและการออกกฎ

1.1.1.1 ความหมายของกฎ (Regulation)

เมื่อกล่าวถึง “กฎ” (Regulation) เรามักจะนึกถึงสถานการณ์ที่หน่วยงานของรัฐ ‘บังคับ’
หรือ ‘ควบคุม’ พฤติกรรมบางอย่างในสังคมผ่านการออกกฎหรือค าสั่ง โดยรัฐมีอ านาจเข้ามาแทรกแซงการ

ด าเนินชีวิตของผู้คนในสังคมให้เป็นไปในทิศทางใดทิศทางหนึ่งตามที่รัฐพิจารณาแล้วว่าสมควร อย่างไรก็ตาม
กฎนั้นไม่จ าเป็นจะต้องเกี่ยวข้องกับการถูกบังคับ ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมในการออกแบบกฎและสมัครใจ
ที่จะท าตามกฎที่ออกมาได้ นอกจากนี้แล้วกฎยังไม่จ าเป็นจะต้องมีลักษณะ ‘ควบคุม’ ประชาชนเพียงอย่าง