Page 22 - kpi15428
P. 22
ชุมชนกับสิทธิ ในทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ความเป็นมาของแนวคิดชุมชน
และความสำคัญของสิทธิชุมชน
v แนวคิดว่าด้วยชุมชนในสังคมไทย
ชุมชนไทยในอดีตเป็นชุมชนแบบเชื้อชาติ เพราะมีการเรียกชื่อชุมชน
ตามเชื้อชาติของชุมชนนั้น เช่น ชาวไทยใหญ่ ชนสิบสองจุไท สิบสองปันนา
รัฐฉาน ชาวไทยดำ ต่อมาภายหลังจึงมีการแบ่งชุมชนเป็นเขตต่างๆ ซึ่งถือ
เป็นการเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพการเมืองการปกครองในแต่ละสมัย
หากเราศึกษาความเป็นชุมชนตั้งแต่สมัยโบราณ ชุมชนเป็นแบบ
ถ้อยทีถ้อยอาศัยกันในเชิงเศรษฐกิจ เพราะชุมชนจะมีการแบ่งสันปันส่วนกัน
ตามสมาชิกในครอบครัว โดยยึดหลักความจำเป็น ระบบนี้จึงทำให้ชุมชน
แตกแยกกันน้อย มีความเป็นอยู่ที่แน่นแฟ้น มั่นคง การบริหารหมู่บ้านก็ใช้
หลักอาวุโส นอกจากนี้ ชุมชนโบราณยังมีสถานที่หรือพิธีกรรมที่เป็น
ศูนย์กลางของหมู่บ้าน เช่น พิธีสืบชะตาหมู่บ้าน หอผีเจ้าบ้าน ศาลปู่ตา
และการเข้ามาเป็นชุมชนเดียวกันของชาวบ้านไม่ได้ขึ้นอยู่กับลัทธิทางศาสนา
หรือระบบวรรณะดังเช่นในประเทศจีนหรืออินเดีย ส่วนนักวิชาการบางท่าน
อย่าง รณี เลิศเลื่อมใส (2554 อ้างในอานันท์ กาญจนพันธ์) กล่าวว่า
รัฐไทยแต่เดิมเป็นแบบกระจายอำนาจ เพราะแต่ละหมู่บ้านอยู่อย่าง
กระจัดกระจายและมีความเป็นอิสระต่อกัน คือ มีอำนาจปกครองตนเอง
อย่างเต็มที่ มีระบบจัดการน้ำ มีพิธีกรรมเป็นของตนเอง เพราะขณะนั้น
ประชากรไทยยังมีความหนาแน่นไม่มาก และทรัพยากรก็มีอยู่อย่างเพียงพอ
ที่เรียกได้ว่าอุดมสมบูรณ์ ทำให้ชุมชนอยู่ได้แบบอิสระไม่ต้องพึ่งพา ไม่มี
ความขัดแย้งระหว่างชุมชนและคนในชุมชนด้วยกันเอง (อานันท์ กาญจนพันธ์,
2543) ต่อมาในช่วงที่มีระบบศักดินาเข้ามา เป็นช่วงการแบ่งที่ดินของชุมชน
1
