Page 169 - kpi15476
P. 169
1 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15
ศรีอารยไมเตรยะ หรือ ศรียอารยเมตไตรย) ซึ่งเป็นพระพุทธเจ้าพระองค์
2
ต่อไป
2. ในฐานะเป็นคำขยายของพระราชาที่ไม่ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ์
พบได้ในมฆเทวสูตร ดังข้อความว่า ...อานนฺท อิมิสฺสาเยว มิถิลายํ ราชา อโหสิ
มฆเทโว นาม ธมฺมิโก ธมฺมราชา ธมฺเม ฐิโต มหาราชา... – (พระพุทธเจ้าตรัสว่า) อานนท์
ในเมืองมิถิลานี้เอง ได้เคยมีพระราชาพระนามว่า มฆเทวะ ทรงประกอบด้วยธรรม เป็น
ธรรมราชา ดำรงธรรม เป็นมหาราช
3
พระราชาพระองค์นี้มิได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ์ แต่ก็เป็นธรรมราชาเหมือนพระเจ้า
จักรพรรดิ์และเสด็จออกบวชในบั้นปลายพระชนมชีพเหมือนพระเจ้าจักรพรรดิ์ด้วยเช่นกัน
กล่าวคือ พระองค์ปกครองพราหมณ์และคหบดีชาวนิคมและชาวแว่นแคว้นโดยธรรม ทรงเข้า
จำอุโบสถวัน 14 ค่ำ วัน 15 ค่ำ และวัน 8 ค่ำ ต่อมาเมื่อทราบว่าพระเกศาบนพระเศียรหงอกก็
สละราชสมบัติให้พระราชโอรสพระองค์โตแล้วตรัสอบรมให้รักษาธรรมเนียมที่ดีงามของราชวงศ์
แล้วเสด็จออกบวช ครั้นบวชแล้วก็ทรงเจริญพรหมวิหารธรรมจนได้บรรลุฌานแล้วแผ่เมตตา (แผ่
ความรักไม่จำกัด)ไปยังสรรพสัตว์ผู้มีความสุข แผ่กรุณา (แผ่ความสงสารไม่จำกัด) ไปยังสรรพ
สัตว์ผู้ประสบทุกข์ แผ่มุทิตา (แผ่ความยินดีด้วยไม่จำกัด)ไปยังสรรพสัตว์ที่มีความสุขยิ่งขึ้นหรือ
สรรพสัตว์ที่พ้นจากทุกข์แล้ว และแผ่อุเบกขา (แผ่ความมีใจเป็นกลางไม่จำกัด) ไปยังสรรพสัตว์
ดำรงเมตตากรุณาและมุทิตาให้สมดุลย์ ไม่เมตตากรุณาและมุทิตาจนเสียความเป็นกลางโดยเข้า
พระทัยว่าสัตว์ทั้งหลายล้วนมีกรรมเป็นสมบัติติดตัว ในยุคของพระเจ้ามฆะผู้คนมีอายุยืนคือ
ยาวนานถึง 84,000 ปีและมีพระราชาสืบสายมายาวนานถึง 84,000 พระองค์
ผู้เขียนพบว่าสูตรนี้แสดงลักษณะความเป็นพระธรรมราชาไว้จนกระทั่งสามารถถือ
ได้ว่าน่าจะเป็น “ลักษณะร่วม” ของพระราชาผู้ทรงธรรม คือ
1. ทรงดูแลจัดการคุ้มครองด้วยการรักษาและการป้องกันที่ชอบธรรมแก่
ประชาชนในแคว้นทุกระดับชั้น แม้จะไม่พบข้อความใดที่ระบุถึงการจัดการ
คุ้มครองเช่นนั้นไว้ แต่ก็สันนิษฐานว่าทรงทำอย่างนั้นจากข้อความว่า “ทรง
ประพฤติธรรม”
2. ทรงรักษาอุโบสถซึ่งก็หมายความว่าทรงรักษาศีล 8 ทุกวัน 15 ค่ำ 14 ค่ำ
และ 8 ค่ำ
3. ทรงออกบวชหลังจากทรงเห็นพระเกศาบนพระเศียรหงอก
เอกสารประกอบการประชุมกลุ่มย่อย ภาษาไทย เขียนหลายรูป เช่น พระศรีอารยเมตไตรย, พระศรีอารยเมตตรัย, หรือบางทีพูดสั้นๆ ว่า พระศรีอารย์.
ภาษาบาลีเป็น อริยเมตฺเตยฺย (อริโย เมตฺเตยฺโย – พบใน มิลินทฺปญฺโห) ภาษาสันสกฤตเป็น ศฺรีอารยไมเตรฺย
2
ม.ม. 13 / 308 / 288.
3
