Page 500 - kpi17968

489

สังคมที่ถือว่าเป็นตัวอย่างของการปกครองด้วยการยึดถือธรรมเป็นใหญ่ คือ

ในสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช กษัตริย์อินเดีย ซึ่งเป็นจักรพรรดิที่ประเสริฐ
องค์หนึ่งในประวัติศาสตร์ที่ทรงเปลี่ยนการเอาชนะด้วยการรบฆ่าฟัน มาใช้วิธี
ธรรมวิชัย คือ หันมาเอาชนะด้วยการประกาศธรรมแทน พระองค์ทรงเอาธรรมะ

เป็นเครื่องมือในการปกครอง พระองค์ทรงปฏิบัติพระองค์เองเป็นตัวอย่างของ
ผู้ทรงธรรม และทรงใช้อุปกรณ์การบริหารบ้านเมืองทั้งหมด เป็นเครื่องช่วย
ในการส่งเสริมศีลธรรมของประชาชนให้ดียิ่งขึ้น ได้ทรงจารึกข้อความแนะนำ

ตักเตือนประชาชนให้ประพฤติปฏิบัติในทางที่ชอบ ที่เสาศิลาเป็นจำนวนมาก ซึ่ง
เสาศิลาจารึกดังกล่าวเป็นหลักฐานที่ประกาศให้โลกรู้ถึงพระปณิธานของพระองค์
และได้ทราบถึงมาตรการต่างๆ ที่พระองค์ทรงได้ปฏิบัติเพื่อประโยชน์สุขของ

บรรดาประชาราษฎร์ จึงกล่าวได้ว่า สมัยพระเจ้าอโศกมหาราชเป็นยุคทองยุคหนึ่ง
ที่มีการปกครองใกล้เคียงกับธรรมาธิปไตยมากที่สุด”
3

พระแก่นจันทร์ สุจิตฺโต (สีพันนา) ได้กล่าวเอาไว้ในวิทยานิพนธ์เรื่อง
“ศึกษาเชิงวิเคราะห์รัฐศาสตร์แนวพุทธในมิติทศพิธราชธรรม” ผลการวิจัยว่า
“พระพุทธศาสนาเกิดขึ้นในท่ามกลางของการเปลี่ยนแปลงในทุกๆ ด้าน รวมถึง

ด้านการเมืองก็ได้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างมากในสมัยพุทธกาล สภาพทางการ
เมืองในสมัยพุทธกาลนั้นแคว้นต่างๆ กำลังขยายดินแดนสู้รบกันเพื่อจะให้ประเทศ
ของตนเป็นประเทศที่มีอาณาเขตที่กว้างใหญ่และเป็นมหาอำนาจเหนือรัฐอื่นๆ

แคว้นไหนที่มีอำนาจมาก็จะรวบรวมเอาแคว้นอื่นๆ ที่มีกำลังน้อยเข้ามาอยู่ใน
อาณาจักรของตน โดยเฉพาะแคว้นที่มีการปกครองต่างระบบกัน คือระบบ
สามัคคีธรรม กับระบบราชาธิปไตย ซึ่งมักจะต่อสู้แย่งชิงอำนาจความเป็นใหญ่กัน

เสมอๆ

พระพุทธองค์ทรงเข้าไปเกี่ยวข้องกับการเมืองทั้งสองระบบแต่การเข้าไป

เกี่ยวข้องของพระองค์นั้นอย่างที่กล่าวแล้วในตอนต้นว่า พระองค์ทรงเข้าไป
เกี่ยวข้องในฐานะเป็นครู ทรงเข้าไปในฐานะผู้ดับทุกข์ หรือเป็นผู้แก้ปัญหา ฐานะ

3 พระมหาธรรมรัต อริยธมฺโม (ยศขุน), “การศึกษาเชิงวิเคราะห์หลักรัฐศาสตร์ใน
พระไตรปิฎก”, วิทยานิพนธ์ศาสนศาสตรมหาบัณฑิต, (บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหา
มกุฏราชวิทยาลัย, 2552), บทคัดย่อ.

บทความที่ผานการพิจารณา