Page 153 - kpi20756

การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 21 1
ลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำ สร้างคุณภาพประชาธิปไตย

วิเคราะห์เชิงลึกถึงปัจจัยเชิงสาเหตุที่ทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย จะพบว่า มีสาเหตุหลัก
อยู่สองประการด้วยกัน คือ ประการแรก สาเหตุเกิดจากปัญหาเชิงโครงสร้างของสังคมไทย

และประการที่สอง คือ ปัญหาเชิงวัฒนธรรมทางการเมืองและพฤติกรรมของผู้คนในสังคมไทย
ซึ่งทั้งสองส่วนมีความเกี่ยวเนื่องและเชื่อมโยงกัน ทำให้สังคมไทยยังคงติดกับดักอยู่กับความ
เหลื่อมล้ำมาอย่างยาวนาน ดังมีรายละเอียดต่อไปนี้

2.1 ปัญหาเชิงโครงสร้างของสังคมไทย

คณะกรรมการปฏิรูป (คปร.) ได้เคยเสนอภาพรวมของปัญหาเชิงโครงสร้าง
50
ซึ่งเชื่อมโยงกัน อันก่อให้เกิดปัญหาความเหลื่อมล้ำอย่างรุนแรงในสังคมไทย โดยสรุปก็คือ
ตัวโครงสร้างของการจัดสรรอำนาจกีดกันมิให้คนจำนวนมากสามารถเข้าถึง “ทรัพยากร” หรือ

เข้าถึงได้อย่างเท่าเทียมกัน คำว่า “ทรัพยากร” ในที่นี้มีความหมายกว้างกว่า ทรัพยากรที่จับต้อง
ได้เพียงอย่างเดียว แต่รวมถึงโอกาสและพลังที่เพิ่มพูนขึ้นในการใช้ประโยชน์จากเงื่อนไขทาง
เศรษฐกิจ สังคม และการเมืองด้วย คณะกรรมการปฏิรูป (คปร.) สรุปว่า หากไม่สามารถ

ปรับโครงสร้างของการเข้าถึงทรัพยากรดังกล่าว ก็ไม่มีทางที่จะลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม
ซึ่งนับวันจะเลวร้ายยิ่งขึ้นได้ และความเหลื่อมล้ำเป็นสาเหตุแห่งการชะงักงันในเกือบทุกด้านของ

สังคมไทยเวลานี้

คณะกรรมการปฏิรูป (คปร.) ยังมีความเห็นว่า ความอยุติธรรมหรือการถูกเลือก

ปฏิบัติจากโครงสร้างอำนาจทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม ได้สร้างสภาวะความเหลื่อมล้ำหรือ
ความไม่เท่าเทียมกันในทุกด้านจนทำให้อำนาจต่อรองของผู้คนต่างๆ ในสังคมที่จะปกป้อง

สิทธิเสรีภาพหรือบรรลุถึงความเท่าเทียมกันเป็นไปได้ยาก โครงสร้างความอยุติธรรมหรือความ
เหลื่อมล้ำดังกล่าว คือ ความรุนแรงที่สังคมไทยกำลังเผชิญอยู่ในเวลานี้ และความเหลื่อมล้ำอย่าง
สุดขั้วทุกด้านนับเป็นปัญหาเชิงโครงสร้างที่เป็นแกนกลาง อันก่อให้เกิดปัญหาเชิงโครงสร้าง

ด้านอื่นๆ ตามมาอีก การปฏิรูปการเมืองจึงควรจัดการกับปัญหานี้เป็นหลัก ส่วนสำนักงาน
51
คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ได้เสนอปัญหาเชิงโครงสร้าง
เช่นเดียวกัน อันเป็นปัญหาของระบบโครงสร้างของสังคมไทยที่เอื้อโอกาส หรือเพิ่มช่องว่างให้เกิด
ความเหลื่อมล้ำขึ้น ได้แก่

1) โครงสร้างทางเศรษฐกิจไทย เอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มนายทุนมากกว่ากลุ่มแรงงาน
กล่าวคือ ผลประโยชน์จากการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจมาจากฐานของอุตสาหกรรมเป็นสำคัญ

ผลตอบแทนของทุนจึงเป็นของผู้ประกอบการเป็นส่วนใหญ่ ส่วนค่าตอบแทนแรงงานและสวัสดิการ
มีเพียงเล็กน้อย จึงกลายเป็นช่องว่างระหว่างชนชั้นและรายได้ที่เห็นได้ชัดเจน

50 คณะกรรมการปฏิรูป (คปร.). (2554). แนวทางการปฏิรูปประเทศไทย: ข้อเสนอต่อพรรคการเมืองและ
ผู้มีสิทธิเลือกตั้ง. กรุงเทพฯ: หจก. บางกอกบล็อก.

51 สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2557). รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์
ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในประเทศไทย ปี 2555. สืบค้นจาก http://social.nesdb.go.th/. เอกสารประกอบการสัมมนากลุ่มย่อยที่ 2
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2558). รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์
ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในประเทศไทย ปี 2556. กรุงเทพฯ: บริษัท บี.ซี.เพรส (บุญชิน) จำกัด.