Page 258 - kpi20756
P. 258
2 8 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 21
ลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำ สร้างคุณภาพประชาธิปไตย
4. แนวคิดการกำหนดนโยบายการพัฒนาเมืองอัจฉริยะในประเทศไทย
การก่อตัวและการกำหนดนโยบายสาธารณะของหลาย ๆ ประเทศรวมถึงไทย ส่วนใหญ่
มาจากสภาพความรุนแรงของปัญหานั้นๆ หรือการมองเห็นความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องผลักดัน
นโยบายเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวที่กำลังเกิดขึ้น นอกจากนี้การได้รับความสนใจจากสื่อมวลชนหรือ
ภาครัฐบาล จะทำให้นโยบายเหล่านั้นมีโอกาสเข้าสู่วาระนโยบายและผลักดันสู่การปฏิบัติจริงได้
โดยแนวคิดการก่อตัวของนโยบายที่มาจากการบรรจบกันของทั้ง 3 กระแสของ Kingdon
(Kingdon, 2003; นพดล อุดมวิศวกุล, 2560) ดังนี้
4.1 กระแสปัญหา (Problem Stream)
เป็นการพิจารณาความสนใจต่อปัญหาของประชาชน และความสนใจต่อปัญหาเหล่านั้น
ในทัศนะของรัฐบาลในช่วงเวลานั้นๆ ปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคมไทยเองก็มีมากมาย แต่มิใช่
ทุกปัญหาจะถูกหยิบยกขึ้นมาแก้ไขและอาจถูกเพิกเฉย เราจึงมักได้รับทราบข่าวการสำรวจ
ความคิดเห็นของประชาชนผ่านสำนักโพลอยู่บ่อยครั้ง ซึ่งแบบสำรวจเกี่ยวกับปัญหาของประชาชน
มักได้รับความสนใจและถูกพูดถึงเมื่อเข้าสู่ช่วงใกล้การเลือกตั้ง
4.2 กระแสการเมือง (Political Stream)
เป็นการพิจารณาปัญหาต่างๆ ในสังคมที่มีอยู่แล้ว และฝ่ายรัฐบาล ฝ่ายการเมือง หรือฝ่ายที่
มีอำนาจตัดสินใจกำหนดนโยบายสาธารณะนี้ จะนำปัญหาที่มีอยู่เหล่านั้นเข้ามาสู่กระบวนการ
แก้ไขหรือไม่ ซึ่งมักเกิดจากการต่อรองระหว่างฝ่ายกำหนดนโยบายและกลุ่มผลประโยชน์ในสังคม
เช่น กลุ่มทุนท้องถิ่น นักธุรกิจ นักการเมือง สมาคมวิชาชีพ เป็นต้น
4.3 กระแสนโยบาย (Policy Stream)
เป็นการพิจารณาจัดระเบียบวาระการตัดสินใจหรือการระบุทางเลือกที่ใช้ในการตัดสินใจ
ซึ่งมักถูกผลักดันผ่านผู้อยู่เบื้องหลังที่นำเสนอแนวทางเหล่านั้นให้แก่ผู้มีอำนาจตัดสินใจกำหนด
นโยบาย เช่น นักวิชาการ กลุ่มผลประโยชน์ เทคโนแครต เป็นต้น ซึ่งทางเลือกเหล่านั้นปรากฏ
ในหลากหลายรูปแบบ เช่น การกำหนดนโยบาย การตรากฎหมาย เป็นต้น
เมื่อกระแสปัญหา กระแสการเมือง และกระแสนโยบายมาบรรจบพร้อมกัน ก็จะเป็นที่มา
ของนโยบาย และถือเป็นโอกาสที่ทำให้หน้าต่างนโยบายเปิดออก (Policy Window) ดังภาพ
กระแสปัญหา กระแสการเมือง กระแสนโยบาย
เอกสารประกอบการสัมมนากลุ่มย่อยที่ 5 ที่มา Kingdon (2003) หน้าต่างนโยบาย
