Page 81 - kpi20756
P. 81
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 21 81
ลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำ สร้างคุณภาพประชาธิปไตย
(4) โครงสร้างทางเศรษฐกิจ ในครั้งโบราณมี 3 อาชีพคือ เกษตรกรรม พาณิชยกรรม
และรับราชการ การเป็นเจ้าขุนมูลนายหรือข้าราชการคงมีฐานะทางเศรษฐกิจ
สูงกว่าอาชีพอื่น ดังคำพูดที่ว่า “10 พ่อค้าไม่เท่า 1 พระยาเลี้ยง” ต่อมาภาคธุรกิจ
ได้เติบโตขึ้น ในระบบทุนนิยมที่มีองค์กรทุนขนาดใหญ่ เป็นสถาบันชนิดใหม่ใน
สังคมที่มีอำนาจมาก อำนาจบางอย่างก็มากกว่ารัฐและข้ามรัฐ นักธุรกิจที่ร่ำรวย
ยังมีศักดิ์ศรีหรือสถานภาพทางสังคมสูงขึ้นด้วย ดังที่แต่ก่อน “เจ๊ก” ดูเหมือน
เป็นวรรณะที่ต่ำต้อย แต่ต่อมา “เจ๊กที่ร่ำรวย” สามารถไปแต่งงานกับเจ้าได้
ทุนขนาดใหญ่ยังมีอิทธิพลต่อระบบราชการและระบบการเมือง มีผลทางลบต่อ
ธรรมาภิบาลของระบบราชการและคุณภาพของประชาธิปไตย
นอกจากนั้นธรรมชาติของทุนจะมีรายได้ (Capital income) หรือผลกำไรสูงกว่า
รายได้จากการทำงาน เป็นปัจจัยให้ความเหลื่อมล้ำเพิ่มมากขึ้นอย่างสุดๆ ถ้าไม่มีมาตรการ
ควบคุม เรื่องการถือครองทรัพย์สินที่ไม่เป็นธรรมก็เป็นส่วนหนึ่งของโครงสร้างทาง
เศรษฐกิจที่ไม่เป็นธรรม โครงสร้างทางเศรษฐกิจที่ไม่เป็นธรรมเป็นปัจจัยที่ใหญ่มากแห่ง
ความเหลื่อมล้ำ และเป็นที่ท้าทายอำนาจรัฐอย่างยิ่ง ว่าอำนาจรัฐจะสามารถทำให้เกิด
โครงสร้างเศรษฐกิจที่เป็นธรรมได้หรือไม่ หรือตกอยู่ในอำนาจทุนขนาดใหญ่ เป็นเครื่องมือ
ให้ความไม่เป็นธรรมกว้างขวางใหญ่โตขยายตัวและเหนียวแน่น
(5) โครงสร้างอำนาจรัฐ อำนาจรัฐนั้น กว้างขวางใหญ่โต และครอบคลุม ทุกตารางนิ้ว
ของแผ่นดิน จึงมีความสำคัญยิ่งต่อความเป็นธรรมหรือไม่เป็นธรรมในสังคม
เพราะเป็นอำนาจที่
๏ บังคับใช้กฎหมาย
๏ จัดสรรทรัพยากร
๏ ตัดสินใจทางนโยบาย
แต่โบราณอำนาจรัฐที่ไหนๆ ก็เป็นอำนาจที่บังคับราษฎร เพื่อเกณฑ์แรงงาน เก็บภาษี
และเกณฑ์คนไปรบ เมื่อใดที่ใช้อำนาจเกินเลยราษฎรก็เดือดร้อน ระส่ำระสาย หรือถึงเป็น
กบฏ แต่ถ้าใช้อำนาจอย่างเป็นธรรม ราษฎรก็มีความสุข การดิ้นรนไปสู่ประชาธิปไตยก็คง
เป็นเพราะความรู้สึกว่าการปกครองแบบรวมศูนย์อำนาจไม่เป็นธรรม
โครงสร้างอำนาจรัฐไทยเป็นอำนาจรวมศูนย์มาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา สัมพันธภาพ
ระหว่างเจ้าขุนมูลนายกับราษฎรที่เป็นบ่าวไพร่ เป็นความเหลื่อมล้ำซึ่งเกือบจะเรียกได้ว่า
เป็นเชิงวรรณะ ในสมัย ร.5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ มีการจัดระบบการปกครองที่รวมศูนย์ เอกสารประกอบการปาฐกถาพิเศษ
อำนาจอย่างเข้มข้น เพื่อป้องกันมหาอำนาจยุโรปมาเลาะเล็มกินเขตแดนประเทศไทย
กับเพื่อการพัฒนาสมัยใหม่อย่างรวดเร็ว
