Page 75 - kpi20858
P. 75
32
สมัยกรุงศรีอยุธยา ในสมัยนี้เองที่จิตรกรรมไทยประเพณีได้รับอิทธิพลจากศิลปะจีน และเด่นชัดมาก ใน
สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ครั้งรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จากนั้นอิทธิพลจากอารย
46
ธรรมตะวันตกได้เข้ามาเปลี่ยนแปลงลักษณะบางประการในจิตรกรรมไทยประเพณี ให้ก้าวเข้าสู่การ
แสดงออกที่เป็นสากลยิ่งขึ้น
จิตรกรรมไทยประเพณีแสดงความงามแบบอุดมคติ น าเสนอสภาพการณ์ที่แตกต่างไปจากโลก
แห่งความเป็นจริงทางธรรมชาติ ส่วนหนึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจากหลักความเชื่อทางศาสนาที่ผูกพันกับ
ปรัชญาและแนวคิดเชิงนามธรรมอันลึกซึ้ง ประกอบกับช่างไทยถือว่าความงามที่ปรากฏตามธรรมชาติ
ทั่วไป เป็นความงามแบบปกติธรรมดา จึงปรุงแต่งจิตรกรรมของตนให้เน้นหนักไปในทางความงามที่
47
ระคนอยู่ด้วยปรัชญาศิลปะที่เกี่ยวข้องกับศาสนา ดังนั้นการถ่ายทอดด้วยรูปลักษณ์แบบอุดมคติจึง
ก่อให้เกิดความสอดคล้องกันทั้งเรื่องราวและรูปแบบ
2.1.2.1.1 รูปทรงในงานจิตรกรรมไทยประเพณี
รูปลักษณะของสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิตส่วนใหญ่ในงานจิตรกรรมไทยประเพณี เกิดจากการประดิษฐ์
ให้มีลักษณะข้ามพ้นไปจากความเป็นจริง เรือนร่างของมนุษย์ถูกลดทอนส่วนละเอียดของรูปทรงมนุษย์
ลง คงไว้เพียงแต่สาระที่ส าคัญ น าเสนอเพียงความเรียบง่าย ไม่แสดงกล้ามเนื้อที่ถูกต้องตามหลักวิชา
แบบตะวันตก มีการแสดงออกด้วยเส้นสายที่อ่อนหวานโดดเด่น ท่าทางของรูปมนุษย์ได้รับการแต่ง
เสริมให้มีลีลาอ่อนช้อยเชิงนาฏลักษณ์ (Dramatic) แสดงอารมณ์ผ่านอากัปกิริยา นอกจากนี้รูปทรง
มนุษย์ไม่แสดงอายุหรือช่วงวัย บนใบหน้าของทั้งพระและนางไม่แสดงอัตลักษณ์บุคคล คือมีความ
ละม้ายคล้ายกัน หากแต่แตกต่างกันเพียงเครื่องตกแต่ง หรือลวดลายบนเครื่องแต่งกาย และท่าทาง
เท่านั้น นอกจากนี้จิตรกรรมไทยยังไม่ค านึงถึงความสัมพันธ์ทางสัดส่วนระหว่างรูปทรง เช่น ตัวพระที่นั่ง
อยู่ในปราสาทราชมณเฑียร หากยืนขึ้นอาจมีสัดส่วนที่สูงใหญ่ผิดไปจากความเป็นจริง ด้านรูปทรง
มนุษย์ในงานจิตรกรรมไทยนั้น สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ได้แบ่งเป็น 4 ระดับ ดังนี้
46 คณะกรรมการโครงการสารานุกรมไทยฉบับเยาวชน, จิตรกรรมในพุทธศาสนา, เข้าถึงเมื่อ 26 มิถุนายน 2562
เข้าถึงได้จาก http://saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=20&chap=3&page=t20-3-infodetail02.html
47 สุรศักดิ์ เจริญวงศ์, ขนบนิยมในการสร้างสรรค์และการน าเสนอจิตรกรรมไทยประเพณี (เอกสารประกอบการ
สัมมนาทางวิชาการ เรื่อง วันที่ 11-12 กุมภาพันธ์ 2536 คณะจิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร), 8.
