Page 208 - kpiebook65020

169
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”

1.2. หลักการวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคม

ในหัวข้อนี้ เป็นการศึกษาการวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐศาสตร์และทางสังคมในการออกกฎหมาย
โดยเริ่มจากการศึกษา (1) เทคนิคการวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐศาสตร์ ซึ่งเป็นการใช้เครื่องมือทาง

เศรษฐศาสตร์ในการวิเคราะห์ RIA โดยเทคนิคต่าง ๆ เช่น การวิเคราะห์ต้นทุน (Cost) และผลประโยชน์
(Benefits) เป็นต้น และ (2) เทคนิคการวิเคราะห์ผลกระทบทางสังคม

1.2.1 เทคนิคการประเมินผลกระทบทางเศษฐศาสตร์

ในหัวข้อนี้จะกล่าวถึงเครื่องมือทางเศรษฐศาสตร์ที่สามารถน ามาใช้ในด าเนินการในขั้นตอน
การระบุและประเมินเพื่อเปรียบเทียบทางเลือกทางนโยบาย โดยหัวใจส าคัญของเทคนิคทางเศรษฐศาสตร์
เหล่านี้ไม่ได้อยู่ที่ตัวเลขที่ได้จากวิเคราะห์ แต่คือการแสดงเหตุผลเชิงประจักษ์ (evidence-based)

ประกอบการตัดสินใจคัดเลือกนโยบายเพื่อแก้ปัญหา ในหัวข้อนี้จะกล่าวถึงเทคนิคที่ส าคัญในการวิเคราะห์ RIA
ดังต่อไปนี้

1.2.1.1 การวิเคราะห์ต้นทุน (Cost-Benefit Analysis)

การวิเคราะห์ต้นทุน หรือ Cost-Benefit Analysis (CBA) เป็นเทคนิคหนึ่งที่นิยมใช้
กันในการด าเนินการจัดท า RIA การใช้ CBA เริ่มต้นจากการค านวณต้นทุน (Cost) และ ประโยชน์ (Benefit)
ของการด าเนินการนโยบายใด ๆ นโยบายหนึ่ง จากนั้นจึงน าจ านวนต้นทุนมาเปรียบเทียบกับผลประโยชน์ของ

แต่ละนโยบายเพื่อหักลบหาผลประโยชน์สุทธิ นโยบายใดที่มีผลประโยชน์สุทธิมากที่สุดหรือประโยชน์มากกว่า
ต้นทุนมากที่สุดคือนโยบายที่รัฐควรด าเนินการ

แม้ว่าการจัดท า CBA จะมีทฤษฎีทางเศรษฐศาสตร์รับรองและเป็นการวิเคราะห์
ผลกระทบเชิงบวกและเชิงลบของนโยบายแต่ละนโยบายอย่างรอบด้าน CBA ก็มีข้อเสียที่ส าคัญนั้นคือ CBA
ไม่ได้ค านึงถึงการกระจายรายได้หรือแบ่งปันทรัพยากรภายในสังคม นโยบายบางอย่างอาจมีผลประโยชน์

มากกว่าต้นทุนและเป็นนโยบายที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดตามค านิยามของ CBA แต่นโยบายนั้นอาจส่งเสริมให้
คนกลุ่มเดียวในสังคมได้รับประโยชน์และคนส่วนใหญ่ต้องแบกรับต้นทุนของนโยบาย อาจกล่าวได้ว่านโยบาย
นั้นมีประสิทธิภาพมากที่สุดแต่ไม่ได้ค านึงการกระจายต้นทุนและผลประโยชน์ในสังคม

37
การจัดท า CBA ประกอบด้วยขั้นตอนทั้งหมด 5 ขั้นตอน ดังต่อไปนี้
(1) ก าหนดทางเลือกเพื่อแก้ปัญหา

หลังจากระบุปัญหาในการจัดท า RIA เรียบร้อยแล้ว รัฐจะต้องก าหนดนโยบาย

ทางเลือกที่สามารถแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นได้ โดยทางเลือกควรเป็นทางเลือกที่มีความเป็นไปได้ในการแก้ปัญหา
และควรมีอย่างน้อยสามทางเลือกเพื่อใช้เปรียบเทียบกับ Baseline Scenario อย่างไรก็ตาม รัฐควรค านึงถึง
ต้นทุนที่เกิดจากการจัดท า CBA ด้วย หากมีงบประมาณหรือเวลาที่จ ากัด ควรพิจารณาลดทางเลือกที่จะ

37
กิตติพงศ์ แนวมาลี, อ้างแล้ว เชิงอรรถที่ 19.