Page 111 - kpi15476
P. 111
110 การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15
“เหตุควรตามนัยพระอรรถกถาจารย์ ผู้รู้พุทธาธิบาย แลบรมกษัตริย์ทั้งหลายผู้รู้
ปฏิบัติในจักรวรรดิวัตร 12 ประการ นี้เดิมทีให้ประพฤติในกุศลกรรมบถ 10 ประการ
ให้บริบูรณ์ในพระบวรราชสันดานก่อน... บรมกษัตริย์ผู้บำเพ็ญจักรวรรดิวัตรนั้น พึงปฏิบัติ
ทศกุศลกรรมบถนี้ให้บริบูรณ์ พึงคำรพยำเกรงในทศกุศลกรรมบถ ตั้งพระทัยให้สมัคร
รักใคร่สรรเสริญสาธุการซึ่งทศกุศลกรรมบถ บูชาซึ่งทศกุศลกรรมบถ ด้วยดอกไม้แลของ
หอมเป็นต้น พึงต่ำเตี้ยซึ่งตนกระทำอัญชลีนบนอบนมัสการซึ่งกุศลกรรมบทนั้นทุกเพลาเช้า
เพลาค่ำ ทุกอิริยาบถนั่ง นอน ยืน เที่ยว อย่าลืมอย่าหลง พึงยกธงคือกุศลกรรมบถไว้ใน
เบื้องหน้า พึงเงื้อหอกแก้ววชิราวุธ คือทศกุศลกรรมบทที่บริบูรณ์นั้นขึ้นไว้ในที่เฉพาะ
พระพักตร์ อย่าละวาง พึงตั้งทศกุศลกรรมบถไว้ในที่เป็นอิสริยาธิบดี แล้วลำดับนั้น
จึงปฏิบัติในจักรวรรดิวัตร 12 ประการสืบต่อไป” 15
จากข้อความข้างต้นจะเห็นว่า การที่น้อมนำหลักจักรวรรดิวัตรมาปฏิบัตินั้น จำเป็นอย่าง
ยิ่งที่จะต้องปรับท่าทีทางกาย วาจา และใจให้สะอาดบริสุทธิ์ โดยการนำหลักกุศลกรรมบทมาเป็น
ฐานในการปฏิบัติเบื้องต้นก่อน สิ่งที่น่าสนใจอย่างยิ่งคือ พื้นฐานของกุศลกรรมบถคือศีล 5 ซึ่ง
เป็นจริยธรรมเบื้องต้นในพระพุทธศาสนา ซึ่งความเชื่อมโยงในลักษณะดังกล่าวนี้ ในจักกวัตติสูตร
“กษัตราธิราช” จึงได้ให้โอวาทแก่เหล่าพระราชาจากแคว้นต่างๆ ที่มาเฝ้าว่า “พวกท่านไม่พึง
ฆ่าสัตว์ ไม่พึงถือเอาสิ่งของที่เจ้าของมิได้ให้ ไม่พึงประพฤติผิดในกาม ไม่พึงพูดคำเท็จ ไม่พึง
16
ดื่มน้ำเมา” โอวาทดังกล่าวนั้น หมายถึง “ศีล 5” ที่เป็นหลักปฏิบัติขั้นพื้นฐานในการอยู่ร่วมกัน
ของประชาชนทั่วไป
จะเห็นว่า ศีล 5 และกุศลกรรมบถทั้งสองชุดนั้น เป็นหลักจริยธรรมขั้นพื้นฐาน และ
ขั้นกลางในการพัฒนาพฤติกรรมทางกาย วาจา และใจให้มีภูมิคุ้มกันที่เหมาะสม ซึ่งจะเอื้อต่อการ
พัฒนา และดำรงตนอยู่บนครรลองของจักรวรรดิธรรมในลำดับต่อไป
(2) จักรวรรดิวัตร 12
17
จักกวัตติสูตร หรือพระสูตรว่าด้วยพระเจ้าจักรพรรดิ ได้ปรากฏข้อความแสดงถึงวัตร
ปฏิบัติของพระเจ้าจักรพรรดิ ในการรักษาความเป็นพระเจ้าจักรพรรดิให้ดำรงคงอยู่ตลอดไป
วัตรปฏิบัติของพระเจ้าจักรพรรดิ ดังที่ทัฬหเนมิฤๅษีได้กล่าวถึง “จักรวรรดิวัตร” ว่า
“ลูกเอ๋ย ถ้าเช่นนั้น ลูกจงอาศัยธรรมเท่านั้น สักการะธรรม ทำความเคารพธรรม
นับถือธรรมบูชาธรรม ยำเกรงธรรม มีธรรมเป็นธงชัย มีธรรมเป็นยอด มีธรรมเป็นใหญ่
จงจัดการรักษาป้องกันและคุ้มครองอันเป็นธรรมในชนภายใน (พระมเหสี พระราชโอรส
และพระราชธิดา) ในกำลังพล ในพวกกษัตริย์ผู้ตามเสด็จ ในพวกพราหมณ์และคฤหบดี
เอกสารประกอบการอภิปราย 15 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, ไตรภูมิโลกวินิจฉยกถา (กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2520), น.2-3.
ในชาวนิคม และชาวชนบททั้งหลาย ในพวกสมณพราหมณ์ ในเหล่าเนื้อและนก ลูกเอ๋ย
16
ที.ปา. (ไทย) 11/85/63.
17
ที.ปา. (ไทย) 11 / 102 / 73.
