Page 112 - kpi15476
P. 112
การประชุมวิชาการ
สถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 15 111
การกระทำสิ่งที่ผิดแบบแผน อย่าให้มีได้ในแว่นแคว้นของลูกเลย อนึ่ง บุคคลเหล่าใดใน
แว่นแคว้นของลูก ไม่มีทรัพย์ ลูกพึงให้ทรัพย์แก่บุคคลเหล่านั้นด้วย อนึ่ง สมณพราหมณ์
เหล่าใดในแว่นแคว้นของลูกงดเว้นจาก ความเมาและความประมาท ตั้งมั่นอยู่ในขันติและ
โสรัจจะ ฝึกตนแต่ผู้เดียว สงบตนแต่ผู้เดียว ให้ตนดับกิเลสอยู่แต่ผู้เดียว พึงเข้าไปหา
สมณพราหมณ์เหล่านั้น โดยกาลอันควรแล้วไต่ถามสอบถามว่า ท่านขอรับ กุศลคืออะไร
ท่านขอรับ อกุศลคืออะไร กรรมมีโทษคืออะไร กรรมไม่มีโทษคืออะไร กรรมอะไรควรเสพ
กรรมอะไรไม่ควรเสพ กรรมอะไรอันข้าพเจ้ากระทำอยู่ พึงมีเพื่อไม่เป็นประโยชน์ เพื่อทุกข์
สิ้นกาลนานหรือว่ากรรมอะไรที่ข้าพเจ้ากระทำอยู่ พึงมีเพื่อประโยชน์ เพื่อความสุขสิ้นกาล
นาน ลูกได้ฟังคำของสมณพราหมณ์เหล่านั้นแล้ว สิ่งใด เป็นอกุศล พึงละเว้นสิ่งนั้นเสีย
สิ่งใดเป็นกุศลพึงถือมั่นสิ่งนั้นประพฤติ ลูกเอ๋ย นี้แล คือจักรวัตติวัตรอันประเสริฐนั้น” 18
ในขณะที่คัมภีร์ชั้นอรรถกถาได้ย้ำในประเด็นนี้ว่า ผู้ที่จะได้ชื่อว่า “ธรรมราชา” จะต้อง
ประกอบด้วยคุณธรรมที่เป็นจักรวรรดิวัตร 10 ประการ ดังคัมภีร์ได้แสดงรูปวิเคราะห์ว่า “ธมฺเมว
ทสวิเธน จกฺกวตฺเตน ราชา ชาโตติ ธมฺมราชา” แปลว่า “บุคคลใด เป็นผู้ยังบุคคลอื่นให้ยินดีโดย
ธรรม คือ จักรวรรดิวัตร 10 ประการ เหตุนั้น บุคคลนั้น ชื่อว่า ธรรมราชา 19
จากนัยดังกล่าวข้างต้นอธิบายได้ว่า การปฏิบัติของนักปกครองที่ยิ่งใหญ่ ที่ช่วยดำเนิน
ในทางการเมืองอันเป็นวัตถุประสงค์ของหลักจักรวรรดิวัตรนั้น เป็นไปเพื่อประโยชน์สุขอย่าง
แท้จริงของสังคมโดยส่วนรวม โดยมุ่งสอนให้ผู้ปกครอง ใช้อำนาจเพื่อสร้างสรรค์ความสงบสุข
และระบบเศรษฐกิจที่ดีของราษฎรและจุดมุ่งหมายสำคัญ คือการอธิบายถึงวิธีการที่จะใช้อำนาจ
ทางการเมือง เพื่อราษฎรโดยเข้าไปปรึกษา สมณะพราหมณ์ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ นักปราชญ์
นักวิชาการผู้ทรงคุณธรรมเพื่อให้รู้ชัดในรัฐประกาศนโยบาย อันดีชั่วนโยบายที่ควรประกอบหรือ
ไม่ควรประกอบ เพื่อที่จะปกครองหรือบริหารบ้านเมือง ให้มีความเจริญก้าวหน้า ซึ่งจักรวรรดิวัตร
ข้างต้นนั้นพระอรรถกถาจารย์ได้แบ่งออกเป็น 12 ข้อ คือ
(1) พระราชาหรือผู้ปกครอง ต้องให้ความคุ้มครองรักษาอันเป็นธรรมแก่อันโตชนหรือ
ชนภายในเช่น พระมเหสี พระโอรส พระธิดา ตลอดถึงบุคคลที่ใกล้ชิด หรือ
ผู้ปรนนิบัติรับใช้ผู้ปฏิบัติราชการในพระองค์ทั้งหมดโดยการอบรมสั่งสอนให้อยู่ใน
ความสงบเรียบร้อยดีงาม อีกทั้งต้องให้ความคุ้มครองรักษาแก่กำลังพล เช่น
ทหาร ข้าราชการ ตำรวจ โดยเป็นธรรม สงเคราะห์เหล่าทหารให้มีขวัญกำลังใจใน
การปฏิบัติหน้าที่พร้อมทั้งจัดหายุทโธปกรณ์ไว้ให้พร้อม (อนฺโตชนสฺมึ พลกายสฺมึ)
(2) พระราชาหรือผู้ปกครอง ต้องเอาใจใส่เจ้าหัวเมืองต่างๆ คือ ต้องให้ความคุ้มครอง
เอาใจใส่ดูแลเจ้าเมืองที่เป็นเมืองขึ้น ให้สามารถดำเนินการปกครองไปได้อย่าง
ราบรื่น ตลอดถึงชนชั้นผู้ปกครองชั้นผู้ใหญ่ทั้งหลาย ให้สามารถดำเนินการปกครอง
18 ที.ปา. (ไทย) 11/84/62. เอกสารประกอบการอภิปราย
19 องฺ.ทุก.อ. (มจร) 2/14/87. หลักฐานบางแห่งอรรถาจารย์ขยายความให้จักรวรรดิวัตรมี 12 ประการ
