Page 199 - kpiebook65020
P. 199
160
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”
(3) การออกกฎโดยค านึงถึงผลประโยชน์ของบุคคลเฉพาะกลุ่ม (Regulatory
Capture)
ปัญหาการออกกฎโดยค านึงถึงผลประโยชน์ของบุคคลเฉพาะกลุ่ม หรือที่ในบางครั้ง
เรียกว่า “กฎระเบียบที่เป็นที่จับตา” ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อหน่วยงานผู้ออกกฎค านึงถึงผลประโยชน์ของผู้ประกอบการ
รายเดิมมากว่าผู้ประกอบการรายอื่น กล่าวคือหน่วยงานของรัฐอาจมีความคุ้นเคยกับการออกกฎเพื่อคุ้มครอง
คนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งหรือผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งในตลาดจนท าให้มองข้ามผลกระทบและผลประโยชน์ที่
อาจเกิดกับกลุ่มคนอื่น ๆ ได้
1.1.2 การผ่อนคลายกฎ (Deregulation)
จากปัญหาภาวะตลาดล้มเหลวและภาวะกฎล้มเหลวที่ได้กล่าวไปในข้างต้นท าให้ทั่วโลกมีความ
พยายามที่จะปรับเปลี่ยนแนวคิดและความเข้าใจเกี่ยวกับการออกกฎเพื่อที่จะเพิ่มประสิทธิภาพในระบบสังคม
และเศรษฐกิจ ความพยามดังกล่าวน าไปสู่การปฏิรูปกฎที่เริ่มต้นตั้งแต่ทศวรรษที่ 1970 โดยรัฐบาลทั่วโลกได้
หันมาใช้แนวคิดการผ่อนคลายกฎเพื่อลดการใช้กฎเพื่อแทรกแซงแก้ไขปัญหาในตลาด แนวคิดการผ่อนคลาย
กฎเป็นแนวคิดการปฏิรูปหลักในทศวรรษ 1980 และในทศวรรษเดียวกันนี้ก็ได้มีการพัฒนาแนวคิดปฏิรูปที่ต่อ
ยอดมาจากการผ่อนคลายกฎนั่นคือแนวคิดในการวิเคราะห์และประเมินกฎหรือการจัดท า RIA นั่นเอง โดยใน
หัวข้อนี้จะกล่าวถึงการผ่อนคลายกฎ จากนั้นจะได้กล่าวถึงการแนวคิดการจัดท า RIA ต่อไปซึ่งแนวคิดทั้งสอง
ล้วนเป็นวิธีปฏิรูปกฎเพื่อแก้ปัญหาภาวะตลาดล้มเหลวและกฎล้มเหลวนั่นเอง
1.1.2.1 การปฏิรูปกฎ (Regulatory Reform)
การปฏิรูปกฎคือนโยบายพัฒนาปรับปรุงคุณภาพของกฎโดยเชื่อว่าการปฏิรูปจะน าไปสู่การ
13
ยกระดับผลลัพธ์ของคุณภาพชีวิตและเศรษฐกิจของประชาชน ตามแนวทางของ OECD การปฏิรูปกฎมีหัวใจ
หลักสองประการ ได้แก่ ประการแรกคือ การเปลี่ยนแปลงกระบวนการออกกฎเพื่อให้มีความโปร่งใส่ตรวจสอบ
ได้โดยประชาชนมีส่วนรวมกับกระบวนการดังกล่าว อีกประการหนึ่งคือ การท าให้สารบัญญัติของกฎมี
14
ประสิทธิภาพ ไม่สร้างภาระที่มากเกินไปให้กับประชาชน โดยเป้าหมายของการปฏิรูปคือ การมีกฎที่ดี
ภาครัฐและเอกชนล้วนเข้ามามีส่วนร่วมในการออกแบบจัดการกฎร่วมกัน สร้างความเข้าใจและเคารพระหว่าง
สองภาคส่วน
1.1.2.2 ปัญหาที่น าไปสู่การผ่อนคลายกฎ
แม้ว่าแนวคิดการผ่อนคลายกฎนั้นจะเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงแนวคิดของรัฐบาลใน
ศตวรรษ 1980 แต่ในทางทฤษฎีการผ่อนคลายกฎนั้นจ าเป็นต้องเกิดขึ้นเพื่อแก้ไขปัญหาความไร้ประสิทธิภาพที่
15
อยู่ในการด าเนินการออกและบังคับกฎอยู่แล้ว โดยปัญหาที่อาจน าไปสู่การผ่อนคลายกฎมีดังต่อไปนี้
13 สถาพร ปัญญาดี, “การประเมินผลกระทบในการออกกฎหมาย: ศึกษาเฉพาะกรณีการจัดท าาร่างพระราชบัญญัติ,”
(วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2556)
14 เพิ่งอ้าง.
15 เพิ่งอ้าง.
