Page 226 - kpiebook65020

187
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”

กฎหมายผ่านทางด้านการบริหารจัดการภาครัฐและทางนิติศาสตร์ เพื่อให้หน่วยงานได้มีโอกาสทบทวนและ
ไตร่ตรองถึงประสิทธิภาพของมาตรการที่ตนเลือก ผลที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้มาตรการดังกล่าว ประกอบกับ

ความชอบด้วยกฎหมายในการเลือกใช้มาตรานั้น

ส่วนที่ 3 กรณีศึกษาและตัวอย่างการจัดท ารายงานวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจาก
กฎหมาย (check list)

เนื้อหาของคู่มือในส่วนนี้จะประกอบไปด้วย (3.1) ขั้นตอนและวิธีการในการวิเคราะห์ความจ าเป็นใน
การตรากฎหมายกฎหมาย (3.2) การตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายและการวิเคราะห์ผลกระทบที่
อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายจากกรณีศึกษา และ (3.3) ตัวอย่างการจัดท ารายงานการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจ

เกิดขึ้นจากกฎหมาย (Checklist)

3.1 ขั้นตอนและวิธีการในการวิเคราะห์ความจ าเป็นในการตรากฎหมายกฎหมาย

จากการศึกษาการจัดท า RIA ในหลายประเทศพบว่า แม้แต่ละประเทศจะมีวิธีการด าเนินการจัดท า
RIA แตกต่างกันออกไปตามวัตถุประสงค์และข้อจ ากัดของแต่ละประเทศ แต่ส าหรับกรณีของประเทศไทย การ
วิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายเป็นไปตามพระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมาย

และการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562 โดยหน่วยงานของรัฐต้องกระท าอย่างรอบด้านและเป็น
ระบบ และให้น าผลการรับฟังความคิดเห็นมาประกอบการพิจารณาวิเคราะห์ผลกระทบด้วย เมื่อด าเนินการ
วิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายแล้ว ให้จัดท าเป็นรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น
จากกฎหมายตามแนวทางที่คณะกรรมการพัฒนากฎหมายก าหนด โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี ซึ่ง
72
อย่างน้อยการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมายต้องประกอบด้วย 1) เหตุผลความจ าเป็นที่ต้อง
ตรากฎหมายส าหรับการด าเนินการตามภารกิจนั้น 2) ความซ้ าซ้อนกับกฎหมายอื่น 3) สิทธิหรือเสรีภาพของ
บุคคลที่ต้องถูกจ ากัด 4) ภาระหรืออุปสรรคต่อการด ารงชีวิตหรือการประกอบอาชีพของประชาชน อัน
เนื่องมาจากการมีกฎหมายนั้น 5) ผลกระทบต่องบประมาณ เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม หรือผลกระทบอื่นที่

ส าคัญ 6) เหตุผลความจ าเป็นในการใช้ระบบอนุญาต ระบบคณะกรรมการ หรือการก าหนดโทษอาญารวมทั้ง
หลักเกณฑ์การใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ของรัฐ 7) หน่วยงานผู้รับผิดชอบ จ านวนเจ้าหน้าที่ของรัฐ อุปกรณ์
และงบประมาณที่ต้องใช้ในการบังคับการให้เป็นไปตามกฎหมาย และ 8) การเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบ (ถ้ามี)

ในปัจจุบัน คณะกรรมการพัฒนากฎหมาย โดยอาศัยอ านาจตามความในมาตรา 7 และมาตรา 17
แห่งพระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562

โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี ได้ก าหนด “แนวทางการวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากกฎหมาย”
ขึ้นเพื่อใช้เป็นแนวทางในการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมายและวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น
73
จากกฎหมาย อันมีหลักเกณฑ์ที่ก าหนดไว้ดังต่อไปนี้

72
พระราชบัญญัติหลักเกณฑ์การจัดท าร่างกฎหมายและการประเมินผลสัมฤทธิ์ของกฎหมาย พ.ศ. 2562, มาตรา 17.
73
ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 136 ตอนที่ 132 ก ลงวันที่ 27 พฤศจิกายน 2562