Page 58 - kpiebook65020

19

รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์
โครงการวิจัยเรื่อง “องค์ความรู้และเครื่องมือส าหรับการตรวจสอบความจ าเป็นในการตรากฎหมาย”

26
ของภาวะกฎล้มเหลวอย่างคร่าว ๆ ตามสาเหตุที่น าไปสู่ภาวะกฎล้มเหลว รูปแบบแรกของภาวะกฎล้มเหลว
เกิดขึ้นจากการวิเคราะห์สถานการณ์ของปัญหาที่ผิดพลาด (analytical failure) รูปแบบที่สองคือ การ
แทรกแซงที่ผิดพลาด (Intervention failure) อันหมายถึงการเลือกใช้รูปแบบการแทรกแซงที่ผิดและไม่
สามารถแก้ปัญหาได้ รูปแบบที่สามคือ ความผิดพลาดที่การประสานความร่วมมือ (Co-ordination failure)

อันเกิดจากการออกกฎที่ไม่ครอบคลุมหรือเกิดปัญหาการทับซ้อนของกฎกับกฎอื่น ๆ รูปแบบที่สี่คือ ความ
ผิดพลาดทางการเมือง (Political failure) ซึ่งเกิดจากสภาพการเมืองที่อาจกีดขวางการออกกฎบางอย่าง และ
รูปแบบที่ห้าคือ ความผิดทางจากการออกแบบ (Design failure) อันเกิดจากแนวคิดที่ว่าตัวบทของกฎและ

ทรัพยากรอื่น ๆ มีจ ากัดจนท าให้ผู้ออกกฎไม่มีทรัพยากรที่เพียงพอในการออกแบบการแก้ปัญหาที่ถูกต้อง
อย่างไรก็ตาม การแบ่งภาวะกฎล้มเหลวเป็นห้ารูปแบบนี้ถือเป็นเพียงการอธิบายสภาพภาวะที่เกิดขึ้นเท่านั้น
ไม่ได้อธิบายถึงสาเหตุหรือปัจจัยที่น ามาซึ่งภาวะดังกล่าวเนื่องจากสาเหตุที่ท าให้เกิดภาวะกฎล้มเหลวนั้นมีได้
มากมายหลายสาเหตุ ทั้งนี้สาเหตุที่อาจน าไปสู่ภาวะกฎล้มเหลวอาจมีดังต่อไปนี้

(1) การออกกฎเพื่อแก้ปัญหาอาจน าไปสู่ค่าเสียโอกาสจากการมีกฎ

การออกกฎถือเป็นการเข้าไปแทรกแซงกลไกตลาดและเสรีภาพของประชาชนในการเลือกที่
จะด าเนินชีวิต ดังนั้นแม้ว่าการเข้าแทรกแซงของรัฐจะสามารถรับรองได้ว่าเป็นการแก้ไขภาวะตลาดล้มเหลว

หรือเพื่อสาเหตุอื่น ๆ นอกเหนือจากเหตุผลทางเศรษฐศาสตร์ การออกกฎก็มีต้นทุนในตัวเอง การบังคับให้
27
ประชาชนต้องท าตามกฎท าให้ประชาชนต้องแบกรับค่าเสียโอกาสในการใช้เสรีภาพด าเนินชีวิตในทางอื่น
(2) ผู้ออกกฎไม่เข้าใจพฤติกรรมของผู้ที่อยู่ภายใต้การก ากับ

จากที่ได้กล่าวมาข้างต้น แม้ว่าผู้คนที่เกี่ยวข้องจะได้รับข้อมูลที่ครบถ้วนแต่ในหลายครั้งก็ผู้คน
อาจไม่ได้ตัดสินใจอย่างสมหตุสมผล (bounded rationality) ดังนั้นในหลาย ๆ ครั้งผู้ที่อยู่ภายใต้ก ากับของกฎ

อาจไม่ได้เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปอย่างสมเหตุสมผลหรือตามการคาดคะเนของผู้ออกกฎ

(3) การออกกฎโดยค านึงถึงผลประโยชน์ของบุคคลเฉพาะกลุ่ม (Regulatory Capture)

ปัญหาการออกกฎโดยค านึงถึงผลประโยชน์ของบุคคลเฉพาะกลุ่ม หรือที่ในบางครั้งเรียกว่า
“กฎระเบียบที่เป็นที่จับตา” ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อหน่วยงานผู้ออกกฎค านึงถึงผลประโยชน์ของผู้ประกอบการรายเดิม
มากว่าผู้ประกอบการรายอื่น กล่าวคือหน่วยงานของรัฐอาจมีความคุ้นเคยกับการออกกฎเพื่อคุ้มครองคนกลุ่ม
ใดกลุ่มหนึ่งหรือผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งในตลาดจนท าให้มองข้ามผลกระทบและผลประโยชน์ที่อาจเกิด

กับกลุ่มคนอื่น ๆ ได้ เช่น การออกกฎหมายควบคุมโรงแรมเคยส่งผลต่อผู้ประกอบกิจการโรงแรมโดยตรง
อย่างไรก็ตามในปัจจุบันกฎหมายฉบับนี้อาจส่งผลต่อผู้ประกอบการ Airbnb บริการให้เช่าที่พักในแพลตฟอร์ม
ใหม่ หน่วยงานที่ดูแลกฎหมายอาจมีความคุ้นชินและเข้าในผู้ประกอบการโรงแรมและปกป้องผลประโยชน์ของ

ผู้ประกอบการโรงแรมมากกว่าผู้ประกอบการ Airbnb นอกจากนี้ ปัญหากฎระเบียบที่เป็นที่จับตาอาจเกิดขึ้น
จากการรักษาผลประโยชน์ดั้งเดิมของกลุ่มผู้มีส่วนได้เสียได้เช่นกัน ผู้มีส่วนได้เสียเดิม เช่น กลุ่มผู้ให้บริการ
โรงแรมอาจพยายามชักน าให้ผู้ออกกฎค านึงถึงผลประโยชน์ของกลุ่มของตนมากกว่ากลุ่มอื่น ๆ หากกลุ่มผู้
ให้บริการโรงแรมมีอิทธิพลมากพออาจท าให้ผู้ออกกฎคล้อยตามและออกกฎที่น าไปสู่การขัดขวางการแข่งขัน

26
Ibid.
27 ดู ต้นทุนในการก ากับดูแลและออกกฎ